مطالعۀ تطبيقي ايران و اقتصادهاي نوظهور در خط‌سيرها و شاخص‌هاي بنيادينِ توسعه: دورۀ زماني 2020ـ1980

پيداييِ اقتصادهاي نوظهور، يكي از مشخصه‌هاي بنيادينِ امرِ توسعه در روزگار جديد است؛ به‌طوري‏‌كه بازخيزي چين، هند و برزيل و غيره، دورنماي ژئوپولتيك جهاني را دگرگون مي‌كند. نگاه به گروه‌بندي‌ها و ويژگي‌هاي اقتصادهاي نوظهور نشان مي‌دهد، اين كشورها در يك تعريف اشتراك دارند و آن اينكه، همگام با رشد اقتصادي و تقلا براي همپايي در تكنولوژي، به‌شدت درگير تجارت و بازارهاي جهاني مي‌شوند. پيداست كه گذار ايران به جايگاه يك اقتصاد نوظهور، حدود و ثغوري دارد كه جُستار كنوني، درصدد بيان تطبيقيِ آن است. پژوهش كنوني بر اين مسئلۀ بنيادي قرار گرفته كه تكوينِ اقتصادهاي نوظهور بر بسترِ رويداد «آخرين موج جهاني شدن» در دهۀ 1980 و بسط سرمايه در «جنوب جهاني» قرار دارد. براي اثبات اين مسئله، چهار كشور چين، هند، برزيل، و تركيه انتخاب و به سياق روش‌هاي تطبيقي كيفي، با ايران مقايسه شدند. دورۀ زمانيِ اين مطالعه سال‌هاي 1980 تا 2020 انتخاب شدكه هم‌زمان با وقوع انقلاب اسلامي در ايران، در بُعد داخلي، و رخداد آخرين موج جهاني شدن در اواخر دهۀ 1970 و دهۀ1980، در بُعد خارجي، است. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد، به‌دلايلي كه اعم آن فقدان اصلاحات نهادي جامع در ايران و شرايط انقباضي ژئوپوليتيك و اقتصادي، به‌خصوص در دو دهۀ اخير، ذيلِ تنش‌ هسته‌اي است، ايران از خط سير تاريخيِ جديدِ اقتصادهاي نوظهور جا مانده كه نمود بارز آن را در حركت نوساني، بطئي، و نزولي شاخص‌هاي بنيادين توسعه در ايران، در مقايسه با كشورهاي مدلِ اين مطالعه است.