اصلاح و چابك‌‏سازي فرايند برنامه‌‏ريزي توسعه در ايران

ارزيابي‏ برنامه‌‏هاي توسعۀ كشور، در دوره‏‌هاي مختلف، نشان مي‌دهد كه اغلب آنها، به نتايج مطلوب نرسيده‌اند و در برخي موارد، فاصلۀ عملكرد با اهدافِ برنامه، بسيار زياد بوده است. آسيب‌‏شناسي برنامه‌‏هاي توسعه نشان مي‏‌دهد، عدم ارتباط بين برنامۀ راهبردي و اجرايي و نبود نظام ارزيابي مناسب، از چالش‌‏هاي مهم براي تحقق برنامه‌‏هاي توسعه بوده است. به‌همين‌دليل، تاكنون، پيشنهادهايي براي اصلاح برنامه‏‌ها در كشور مطرح شده‌‏اند. استفاده از هسته‏‌هاي كليدي، برنامه‏‌ريزي غلتان و تمركز بر تطبيق برنامه‌‏هاي يكساله با برنامه‌‏هاي بلند‏مدت، ازجملۀ اين اصلاحات است.دراين‌راستا، اين مطالعه تلاش داشته، با بررسي الگوي‌هاي برنامه‌ريزي در دنيا و ايران، به الگويي تلفيقي، براي برنامه‌‏ريزي توسعه‌اي، دست يابد كه با تلفيقي از اصلاحات پيشنهادي براي برنامه‌ريزي‌ها، به رفع چالش‏‌هاي موجود در نظام برنامه‌‏ريزي كشور بپردازد. چارچوب پيشنهادي داراي سه بخش برنامۀ راهبردي، اجرايي و نظارتي است. ابتدا، استراتژي توسعۀ كشور و اهداف كلان مرتبط با آن، به‌گونه‏‌اي تعيين مي‌‏گردد كه ابعاد اقتصادي، اجتماعي و محيطيِ توسعه و اشتراك‌هاي بين اين سه بُعد را دربرگيرند. سپس، براساس اهداف كلان و سياست‏‌هاي آمايش سرزمين در سطوح مختلف ملي، منطقه‌‏اي و استاني، نقش بخش‏‌ها و مناطق، در سطوح مختلف و ارتباط آنها مشخص مي‏‌شود. براين‌اساس، پيشران‏‌هاي توسعه تعيين شده و سياست‏‌هاي بخشي ـ منطقه‏‌اي مشخص خواهد شد. تركيب سياست‏‌هاي فضايي با اهداف كلان‌توسعه، نظام انگيزشي و اجرايي براي تحقق برنامه را بهبود مي‏‌بخشد و وظيفۀ مهم نظام برنامه‏‌ريزي، كه رصد و پايش برنامه به‌صورت دوره‌‏اي است، در هر مرحله، ارائه مي‌‏شود.