بررسي و تحليل روند تأسيس كارخانه‌هاي توليد اسلحه و فشنگ در دورۀ قاجار (1222-1340ق/1807-1922م)

چكيدهشاهان و دولت‌مردان دورۀ قاجار با هدف تقويت نيروهاي ارتش و توسعه و پيشرفت صنايع جنگي و هم‌چنين رفع نيازهاي ارتش ايران تلاش كردند تا كارخانه‌هاي نظاميِ توليد اسلحه و فشنگ تأسيس كنند. در راستاي اين امر مهم، به تأسيس كارخانه‌هاي اسلحه‌سازي، فشنگ‌سازي و توپ‌ريزي توجه شد و در مقاطعي از دوران حكومت قاجار و در شهرهايي همانند تهران، تبريز و اصفهان تعدادي كارخانۀ نظامي پايه‌ريزي شد.هدف: بررسي و تحليل چگونگي احداث كارخانه‌هاي توليد اسلحه و فشنگ و نيز گزارش فعاليت آن‌ها در دورۀ قاجار.روش/رويكرد پژوهش: اين پژوهش توصيفي-تحليلي است و بر منابع كتاب‌خانه‌اي، روزنامه‌ها و اسناد و مدارك آرشيوي مبتني است.يافته‌ها و نتيجه‌گيري: اگرچه در دوره‌هاي نخستين حكومت قاجار به‌ويژه در مقاطع زماني جنگ‌هاي ايران و روسيه، فعاليت و بازدهي كارخانه‌هاي نظامي در مسير درست و مطلوبي قرار نگرفت، ولي از دورۀ ناصرالدين‌شاه نقش كارخانه‌هاي اسلحه‌سازي و فشنگ‌سازي ملموس‌تر شد؛ تاآن‌جاكه باوجود نبود خودكفايي كامل بخشي از نيازهاي ارتش ايران ازطريق همين كارخانه‌ها تأمين شد و واردات اسلحه در مقاطعي كاهش يافت و صنايع نظامي داخلي تاحدودي توسعه يافت.