جايگاه آينده‌پژوهي در تدوين سناريوهاي تاب‌آوري ساختار فضايي شهري در برابر زلزله (مورد كاوي: كلان‌شهر شيراز)

تاب‌آوري شهري اصطلاحي است كه براي اندازه‌گيري توانايي يك شهر براي بهبود از يك مخاطره به كار مي‌رود. تاب‌آوري شهري از ابعاد مختلف قابل بررسي مي‌باشد. در اين ميان توجه به ساختار فضايي شهر داراي اهميت بسزايي است. چرا كه در تعريف شهر بايد علاوه بر كالبد شهر، روابط افراد جامعه را هم موردتوجه قرار داد؛ بنابراين در زمان بحران ناشي از مخاطره طبيعي نيز مسأله تاب‌آوري ساختار شهر بسيار مهم مي‌باشد. مقاله حاضر ضمن بيان تاب‌آوري شهري به بررسي اين مسأله در ساختار شهر شيراز مي‌پردازد و تاب‌آوري اين كلان‌شهر را در برابر مخاطره زلزله مورد ارزيابي قرار مي‌دهد. هدف پژوهش حاضر در مرحله اول شناسايي پيشران‌هاي كليدي مؤثر بر تاب‌آوري ساختار فضايي شهر شيراز و بررسي چگونگي تأثيرگذاري اين پيشران‌ها بر يكديگر و در مرحله دوم رسيدن به سناريوهاي مطلوب تاب‌آوري شهري شيراز در آينده مي‌باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، كاربردي و از لحاظ ماهيت و روش بر اساس روش‌هاي جديد علم آينده‌پژوهي، تحليلي و اكتشافي است كه با تعيين شاخص‌هاي كليدي از طريق شناسايي پيشران‌هاي كليدي با استفاده از نرم‌افزار MicMac بر پايه روش تحليل اثرات متقاطع و ارائه سناريوهاي مطلوب با استفاده از ScenarioWizard انجام گرفته است. نتايج حاصل حاكي از آن است كه در مورد سناريوي منتخب (سناريوي فعال، بستري متناسب با ساختار تاب‌آوري)‌، پيشران‌هايي همچون كيفيت معابر و دسترسي، زيرساخت‌هاي شهري، دسترسي‌هاي امدادي، پناهگاه‌هاي شهري براي اسكان موقت، تراكم ساختماني، فضاي باز شهري و دانه‌بندي شهري در راستاي رويكرد تاب‌آوري ساختاري توسعه فضايي كلان‌شهر شيراز بايد مدنظر قرار گيرد.