بررسي و تحليل شاخص سرانه مالي شهري (تناسب بودجه شهرداري و جمعيت شهرهاي كشور) در راستاي تحقق‌پذيري اقتصاد پايدار شهري

از جمله نشانه‌هاي ارتقا و تعالي توان مديريت شهري، افزايش درآمدهاي پايدار و به تبع آن كاهش درآمدهاي ناپايدار شهرداري است. از شاخصه‌هاي بيانگر توان مالي شهرداري‌ها، سرانه مالي يعني تناسب بودجه شهرداري با جمعيت شهر است. در اين مقاله مراكز استان‌ها و شهرهاي بزرگ استان‌هاي كشور، از نظر اين شاخص موردبررسي و تحليل قرار گرفتند. گردآوري داده‌ها بر اساس روش كتابخانه‌اي و پيمايشي انجام گرديد. داده‌هاي بودجه شهرداري‌هاي مركز استان‌ها و شهرهاي بزرگ هر استان در سال جاري (1401) گردآوري شد. در بخش پيمايشي، اقدام به مصاحبه از كارشناسان خبره گرديد. روش نمونه‌گيري استفاده شده براي يافتن شاخصه شهرها، از نوع گلوله برفي يا نمونه‌گيري ارجاعي زنجيره‌اي است. 30 گويه توسط نخبگان و خبرگان شهري به عنوان عوامل تأثيرگذاري در افزايش سرانه مالي شهرها معرفي و مطرح گرديد. از گويه‌هاي عنوان شده 14 گويه توسط نخبگان و خبرگان به عنوان تأثيرگذاري زياد بر سرانه مالي شهرها و با قابليت دسترسي به داده‌هاي دقيق انتخاب شد. در گام بعدي با بررسي مجدد 14 گويه توسط خبرگان و نخبگان، با استفاده از روش ليكرت، ميزان تأثير آن‌ها در سرانه مالي شهرها معرفي و مطرح گرديد كه شاخص‌هاي هشت‌گانه: جمعيت، گردشگري، صنعتي و معدني، نزديك به مراكز استان‌ها/تهران، در مسير تردد، مذهبي و مشاركت مردمي به عنوان تأثيرگذارترين شاخص در افزايش سرانه مالي شهرها انتخاب گرديد. درنهايت براي هر يك از مراكز استاني و شهرهاي بزرگ استان‌هاي كشور نيز، شاخص‌هاي 8 گانه توسط خبرگان و نخبگان شهري با آزمون ليكرت مشخص گرديد. نتايج بررسي‌ها نشانگر از آن است كه سرانه مالي شهرهاي كشور رابطه مستقيمي با ميزان جمعيت آن شهر دارد ولي تناسب اين شاخص براي همه شهرها يكسان نيست و با افزايش جمعيت شهرها، سرانه مالي آن‌ها نيز عموماً افزايش مي‌يابد. البته استثناهايي نيز همانند شهر تهران وجود دارد كه سرانه مالي شهري متناسب با افزايش جمعيت، افزايش نيافته است. در پايان با بررسي راهكارهاي پيشنهادي مختلف، براي ارتقاي جايگاه شهرداري‌ها و درآمدهاي پايدار آن‌ها، راهكار جامعي با محوريت افزايش دامنه وظايف و اختيارات شهرداري‌ها پيشنهاد شده است.