بازخواني لايه‌هاي منظر شهري تاريخي ارسن مجموعه شيخ شهاب‌الدين اهري «در محدوده حرائم مصوب ميراث معماري»

مجموعه معماري شيخ شهاب‌الدين اهري جزو صناعت‌هاي بي‌نظير دوره اسلامي ايران است كه در كالبد مصنوع و چشم‌انداز طبيعي خود با دارا بودن ويژگي‌هاي كالبدي خاص همچون تزئينات بي‌بديل سنگي، امتزاج كيفيت معماري در اعصار متعدد تاريخي از ايلخاني تا قاجار در كنار ارزش‌هاي ناملموسي مانند آداب‌ورسوم ويژه در مراسمات مذهبي به عنوان منظومه‌اي با كاركرد چندگانه مصداقي از منظر تاريخي و فرهنگي مي‌باشد. لكن در ادوار متأخر و به صورت واضح از اواخر دوره قاجار به بعد به دليل مداخلات غيراصولي ناشي از توسعه نامتوازن شهري در رويارويي جريان‌هاي حفاظت و توسعه، سبب بروز نابساماني در هنجارهاي محيطي و ساختارهاي معمارانه آن گشته و در مواردي نيز برخي كالبدها و نيز قابليت‌هاي تاريخي و فرهنگي آن‌ها تخريب و يا با تهديد جدي مواجه شده است. بر اين اساس در پژوهش پيشرو سعي بر آن بود تا با رويكرد ارزش‌محور و شناخت قابليت‌هاي تاريخي منظر عيني مجموعه، لايه‌هاي تاريخي منظر شهري مورد خوانش قرار گرفته و در جهت رفع آسيب‌ها و بهبود كيفيت و يكپارچگي آن در برهم‌كنش با لايه‌هاي تاريخي پيراموني قدم مؤثري برداشته شود. براي اين منظور از يكسو اسناد بين‌المللي و از ديگر سو متون مرتبط به همراه يافته‌هاي عيني مورد بازخواني و واكاوي قرار گرفته‌اند. در اين مسير روش توصيفي ـ تحليلي با كاربست مطالعات اسنادي و كتابخانه‌اي و پيمايش‌هاي ميداني در اولويت قرار گرفت. بر اساس يافته‌هاي پژوهش، مسيرهاي دسترسي و كيفيت راه‌هاي ارتباطي، نظام آبياري در ساختار باغ شيخ، حرايم حفاظتي ميراث معماري، فعاليت‌هاي اجتماعي ـ فرهنگي محدوده به همراه حوزه نفوذ آثار صناعت يافته، مجموعاً منظر شهري تاريخي منظومه معماري شيخ شهاب‌الدين اهري را عرضه مي‌دارد. لذا تقويت بعد نشانه‌شناسي با كاربست الگوهاي معماري متأثر از سير تحول ارسن، تأكيد بر قابليت‌هاي فرهنگي و تعاملات اجتماعي منتج از كاركرد تاريخي مجموعه و تقويت سطح گردشگري در يك قطب فعال فرهنگي با حفاظت آثار معماري از راهكارهاي حفظ تداوم تاريخي لايه‌هاي مدنظر مي‌باشد.