عنوان مقاله :
پتانسيل استفاده از مغز كنف در ساخت تخته‌خرده‌چوب
پديد آورندگان :
حاجي حسني ، رضا سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع كشور - بخش تحقيقات علوم چوب و فرآورده هاي آن , گرامي ، مسعود دانشگاه تهران - دانشكده علوم كشاورزي و منابع طبيعي , صالحي ، كاميار سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور , قهري ، سامان سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - موسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع كشور
كليدواژه :
تخته‌خرده‌چوب , كنف , باگاس , خواص فيزيكي و مكانيكي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: ازآن‌جايي‌كه در توليد تخته‌خرده‌چوب امكان استفاده از انواع مواد ليگنوسلولزي وجود دارد، بنابراين استفاده از پسماندهاي كشاورزي مي‌تواند يكي از راهكارهاي تأمين بخشي از نياز به ماده اوليه صنعت تخته‌خرده‌چوب باشد؛ ضمن اين‌كه مزاياي ديگري از جمله كاهش فشار بر منابع جنگلي، ايجاد ارزش‌افزوده، كاهش آلودگي‌هاي زيست‌محيطي، اشتغال‌زايي و ... را نيز به همراه دارد. گياه كنف با داشتن مزايايي چون دوره رويشي كوتاه، نياز اكولوژيكي كم و الياف بلند از رشد و توسعه مطلوبي در جهان برخوردار بوده است؛ بنابراين در سال‌هاي اخير مورد توجه بسياري از پژوهش‌گران قرار گرفته است و پژوهش‌هايي نيز در زمينه استفاده از مغز و پوست كنف در توليد فرآورده‌هاي مركب چوبي انجام گرفته و يا در حال اجرا مي‌باشد. اين پژوهش نيز با هدف بررسي امكان توليد تخته‌خرده‌چوب از مغز كنف در تركيب با باگاس و ارزيابي خواص فيزيكي و مكانيكي تخته‌هاي ساخته‌شده صورت پذيرفت. مواد و روش‌ها: كنف (Hibiscus cannabinus) و باگاس (Saccharum officinarum) مورد استفاده در اين بررسي به ترتيب از مؤسسه تحقيقات نيشكر اهواز و شركت نئوپان كارون شوشتر تهيه گرديد. مغز كنف پوست‌كني شده ابتدا به خردهچوب و سپس به پوشال قابل‌استفاده براي توليد تخته‌خرده‌چوب تبديل گرديد. مراحل ساخت تخته‌خرده‌چوب شامل الك كردن، خشك‌كردن، چسب‌زني، تشكيل كيك خردهچوب و پرس كردن مي‌باشد. در اين بررسي شرايط ساخت شامل چهار تركيب ماده اوليه (100 درصد مغز كنف، 75 درصد مغز كنف و 25 درصد باگاس، 50 درصد مغز كنف و 50 درصد باگاس، 25 درصد مغز كنف و 75 درصد باگاس)، دو سطح حرارت پرس (170 و 180 درجه سانتي‌گراد) و دو سطح زمان پرس (4 و 5 دقيقه) به‌عنوان عوامل متغير در نظر گرفته شدند. ساير عوامل شامل مصرف چسب (10 درصد ماده خشك تخته) و فشار پرس (25kg/cm^2) به‌عنوان عوامل ثابت بودند. درنهايت با در نظر گرفتن سه تكرار براي هر تيمار درمجموع 48 تخته آزمايشگاهي ساخته شد. آزمون‌هاي فيزيكي شامل اندازه‌گيري جذب آب و واكشيدگي ضخامت پس از 2 و 24 ساعت غوطه‌وري در آب بودند. مقاومت خمشي، مدول الاستيسيته و مقاومت چسبندگي داخلي نيز مورد ارزيابي قرار گرفتند. جهت تجزيه‌وتحليل آماري از آزمون فاكتوريل و در قالب طرح كاملاً تصادفي استفاده شد. تجزيه‌وتحليل نتايج با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد و مقايسه ميانگين‌ها با استفاده از آزمون چند دامنه‌اي دانكن مورد بررسي قرار گرفت.يافته‌ها: نتايج نشان دادند كه با افزايش دما و زمان پرس مقاومت خمشي افزايش مي‌يابد. هم‌چنين افزايش ميزان كنف در تركيب ماده اوليه سبب بهبود مقاومت خمشي، مدول الاستيسيته و چسبندگي داخلي تخته‌ها گرديد. ميزان جذب آب و واكشيدگي ضخامت 2 و 24 ساعت تخته‌ها نيز با افزايش دماي پرس، زمان پرس و ميزان كنف در تركيب ماده اوليه كاهش يافت.نتيجه‌گيري: به‌طوركلي مي‌توان گفت كه در ساخت تخته‌خرده‌چوب مي‌توان از پسماند ليگنوسلولزي مغز كنف در تركيب با باگاس استفاده نمود و تخته‌هاي حاصله داراي خواص فيزيكي و مكانيكي قابل‌قبول مي‌باشند. هم‌چنين استفاده از باگاس در مقادير كم در تركيب ماده اوليه مي‌تواند تخته‌هايي با ويژگي‌هاي قابل‌قبول ارائه نمايد؛ اما در مقادير بالاتر باعث افت خواص فيزيكي و مكانيكي تخته‌ها مي‌گردد. بنابراين پسماند ليگنوسلولزي مغز كنف در تركيب با باگاس مي‌توانند به‌عنوان مواد اوليه مناسب در صنعت تخته‌خرده‌چوب مورد استفاده قرار گيرند.
عنوان نشريه :
پژوهش هاي علوم و فناوري چوب و جنگل
عنوان نشريه :
پژوهش هاي علوم و فناوري چوب و جنگل
