بررسي قدرت انحصاري در صنعت بانكداري ايران با استفاده از رويكرد كشش تغييرات حدسي (طي دوره 1399-1380)

كارشناسان اقتصادي همواره از رقابت به‌عنوان راهكاري براي رشد اقتصادي و بهره‌گيري بهينه از منابع اقتصادي ياد مي‌كنند. طول دو دهه گذشته تغييرات سياستي قابل‌توجهي در سيستم بانكي، به‌ويژه در اقتصادهاي بازار در حال ظهور، رخ‌داده است كه اين تغييرات بر رقابت تأثير گذاشته است. هدف اصلي اين پژوهش ارزيابي قدرت انحصار بازار بانك‌ها بر اساس رويكرد كشش تغييرات حدسي است. براي سنجش قدرت انحصاري انحصاري بازار از الگوي تعميم‌يافته آزام و لوپز (2002) استفاده گرديد. جهت تجزيه‌وتحليل داده پانل از روش حداقل مربعات دومرحله‌اي با اثرات ثابت معادلات عرضه و تقاضاي وام استفاده شد. به‌منظور برآورد مدل انتخابي، متغيرهاي كلان اقتصادي و داده‌هاي ترازنامه‌اي 33 بانك از شبكه بانكي كشور، طي سال‌هاي 1380 الي 1399، به‌كارگرفته ‌شده‌اند. نتايج به‌دست‌آمده بيانگر آن است كه طي دوره مذكور، كشش تغييرات حدسي برابر با 9769/0- بوده و نزديك شدن عدد مذكور به 1- نشان از رقابتي شدن صنعت بانكي دارد. از طرفي شاخص قدرت انحصاري بازار 0386/0- بوده و قدرت انحصاري بازار در سيستم بانكي كشور و رفتار مبتني بر همكاري بين بانك‌ها نيز كاهش داشته است. از طرفي يافته‌هاي تحقيق مؤيد آن است كه كشش قيمتي تقاضاي تسهيلات در دوره برابر 4/0- بوده و اعمال تحريم‌هاي بانكي نيز از طريق ناكارآمد نمودن بازارهاي جايگزين، موجب بي‌كيش‌تر شدن آن شده است كه نشانگر كشش‌ناپذير شدن بيشتر تقاضاي تسهيلات بانكي است كه سبب افزايش قدرت بازاري صنعت بانكداري مي‌شود.