اثر حذف نرخ ارز ترجيحي كالاهاي اساسي خوراكي بر توزيع درآمد در مناطق شهري ايران بر اساس شبيه سازي داده هاي خرد با استفاده از مدل EASI

در ابتداي سال 1397 با هدف حمايت از اقشار ضعيف جامعه، سياست ارز ترجيحي براي واردات كالاهاي اساسي به‌ويژه مواد غذايي اجرايي شد، پس از گذشت چهار سال، در 19 ارديبهشت ماه سال 1401، با توجه به شرايط حاكم بر اقتصاد كشور، دولت به منظور هدفمندي يارانه ها و اصلاح عوارض منفي ناشي از اعمال اين سياست و بهبود وضعيت اقتصادي؛ اقدام به حذف آن براي برخي اقلام از جمله گوشت قرمز، گوشت مرغ، تخم مرغ، لبنيات و روغن نباتي كرده است و به صورت نقد، مبلغ 400.000 تومان به دهك هاي اول تا سوم و 300.000 تومان به دهك هاي چهارم تا نهم جهت جبران ميزان رفاه از دست رفته خانوار، پرداخت مي‌كند. اين مطالعه به بررسي آثار حذف ارز ترجيحي بر تقاضاي گروه‌هاي خوراكي فوق و غيرخوراكي شامل پوشاك، مسكن، حمل و نقل و ساير گروه ها كه ضريب اهميت بالايي در سبد مصرفي خانوار دارند، با در نظر گرفتن برخي متغيرهاي جمعيت شناختي شامل اندازه خانوار، جنسيت، سن، تحصيلات و شاغل بودن سرپرست خانوار؛ در هفته هاي نخست به‌كارگيري اين سياست پرداخته است. براي محاسبه درصد افزايش قيمت اقلام خوراكي مورد مطالعه در فاصله قبل و بعد از اجراي طرح مذكور، قيمت هاي رسمي اعلام شده وزارت صمت، مبناي كار قرار گرفته است، لذا با به‌كارگيري مدل سيستم تقاضاي EASI و استخراج كشش هاي قيمتي و درآمدي و شبيه‌سازي اطلاعات هزينه اي تك تك خانوارها پس از اجراي سياست مذكور با استفاده از معيار تغييرات جبراني (CV) و محاسبه دوباره ضريب جيني، به بررسي تأثير اجراي سياست حذف ارز ترجيحي بر رفاه خانوارهاي شهري در ايران پرداخته شده است. نتايج نشان مي‌دهد، در صورت اجراي كامل سياست مذكور توسط دولت و مفروض بر ثابت ماندن قيمت ساير گروه‌هاي كالايي، در كوتاه‌مدت، بهبود نسبي در شاخص ضريب جيني كه بيانگر كاهش نابرابري است، حاصل مي‌شود.