آثار تنش كم‌آبي در مرحله زايشي بر ارقام مختلف سورگوم علوفه‌اي

سورگوم از مهم‌ترين گياهان علوفه‌اي با پتانسيل توليد بالا، قابل كشت در خاك‌هاي فقير و داراي سازگاري زياد در برابر تنش‌ها است. به‌منظور بررسي اثر تنش كم‌آبي، پتانسيل توليد و روابط صفات مهم در سورگوم علوفه‌اي، 36 ژنوتيپ در قالب طرح لاتيس 6× 6 تحت شرايط تنش كم‌آبي در ارديبهشت‌ ماه سال 1399در مزرعه پژوهشي دانشگاه شهيد باهنر كرمان كشت شد. اعمال تنش در مرحله آغاز خوشه‌دهي در 85 درصد تخليه آب قابل استفاده خاك انجام شد و در شرايط بدون تنش در 50 درصد تخليه آب قابل استفاده خاك، آبياري انجام شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد تنش كم‌آبي عملكرد علوفه تر و ارتفاع بوته را به‌ترتيب به ميزان 44/8 و 18/3 درصد كاهش داد. ارقام unl Hybrid3،وWray،وSpeed Feed و Smith بيش‌ترين عملكرد علوفه تر در شرايط مطلوب و تنش رطوبتي دارا بودند. مقايسه ميانگين بر اساس شاخص‌هاي ميانگين توليد (MP)، شاخص عملكرد (YI)، ميانگين هندسي بهره‌وري (GMP) و شاخص تحمل به تنش (STI)، و تجزيه به مؤلفه‌هاي اصلي براي شاخص‌هاي تحمل نشان داد ارقام unl Hybrid3،وSpeed Feed،وWray،وSmith،وICSV25264 و Dale به‌عنوان ارقام متحمل و با پتانسيل زياد عملكرد در هر دو شرايط رطوبتي بودند. بر اساس نتايج تجزيه مسير، ارتفاع بوته و قطر ساقه به‌ترتيب در شرايط بدون تنش و تنش كم‌آبي بيش‌ترين اثر مستقيم را بر عملكرد علوفه داشتند و بيش‌ترين اثر غيرمستقيم را اين صفات به‌ترتيب از طريق قطر ساقه و ارتفاع بوته بر عملكرد علوفه سورگوم اعمال كردند. به‌طور كلي تنش كم‌آبي در سطح 85 درصد تخليه آب قابل استفاده خاك در مرحله رشد زايشي سورگوم علوفه‌اي منجر به كاهش رشد و عملكرد علوفه شد. تنوع كافي در ژرم‌پلاسم مورد بررسي از لحاظ پاسخ به تنش كم‌آبي و گزينش ارقام متحمل وجود دارد. ارقام متحمل با پتانسيل عملكرد زياد در ژرم‌پلاسم مورد بررسي براي توسعه كشت در مناطق با محدوديت منابع آبي و صفات مؤثر بر عملكرد براي بهبود عملكرد پيشنهاد مي‌شود.