ارزيابي شاخص‌‌هاي فرسايندگي باران با استفاده از تكنيك‌‌‌‌هاي زمين آمار در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي (نمونۀ موردي: استان گلستان)

امروزه فرسايش خاك به‌عنوان يكي از مباحث مهم مديريت حوضه‌هاي آبخيز در سطح ملي و جهاني مطرح است. برآورد خطر كاهش خاك و توزيع مكاني آن يكي از عوامل كليدي براي ارزيابي موفق فرسايش خاك است. شاخص فرسايندگي باران مهم‌‌ترين عامل تأثيرگذار بر فرسايش خاك بوده و تابعي از خصوصيات فيزيكي باران است. هدف پژوهش حاضر، ارزيابي شاخص‌‌هاي فرسايندگي باران با استفاده از تكنيك‌‌‌‌هاي زمين‌آمار است. در تحقيق حاضر، فرسايندگي باران در استان گلستان از طريق مدل‌‌هاي فورنيه، فورنيه اصلاح‌شده، IAS و Ciccacci و براساس دورۀ ﺁماري 20 ساله (1378 تا 1398) ايستگاﻩﻫﺎي سازمان هواشناسي مدﻝﺳﺎﺯﻯ و برﺁورد شده است. پس از محاسبۀ فاكتور فرسايندگي باران براي ايستگاه‌‌هاي مورد نظر، با استفاده از روش‌‌هاي دورن‌‌يابي عكس فاصله (IDW)، درون‌‌يابي چندجمله‌‌اي جهاني (GPI)، تابع پايۀ شعاعي (RBF) و درون‌‌يابي كريجينگ (Kriging)، نقشۀ شاخص‌‌هاي فرسايندگي باران استان ترسيم شد و درجهت انتخاب بهترين روش درون‌‌يابي از شاخص‌‌هاي آماري ريشۀ ميانگين مربعات خطا (RMSE)، ميانگين قدر مطلق خطا (MAE) و ميانگين خطاي اريب (MBE) استفاده شد. نتايج نشان داد روش فورنيه اصلاح‌شده بهترين شاخص (برمبناي RMSE، MAE و MBE كمتر در هر چهار روش درون‌‌يابي) و روش تابع پايۀ شعاعي به‌عنوان بهترين روش در ميان روش‌‌هاي مورد استفاده مي‌‌تواند براي برآورد فرسايندگي باران مورد استفاده قرار گيرد. همچنين نتايج نشان داد كه ميزان قدرت فرسايندگي باران در نواحي مركزي استان به‌خصوص حوضۀ آبخيز گرگانرود و همچنين  شمال و ﺷﻤﺎﻝﺷﺮﻕ استان با ميانگين حداقل و حداكثر بارش سالانه (216/1 و 776/9) و چند نقطه در جنوب غرب حوضه با ميانگين حداقل و حداكثر بارش سالانه (205/2 و 751) بيشترين مقدار ضريب فرسايندگي باران را دارا هستند كه چنين تغييراتي ﻣﻰﺗﻮﺍﻧﺪ متأثر از الگوي توزيع بارندگي، شدت ﺁن و خصوصيات توپوگرافي باشد. بررسي قدرت فرسايندگي باران استان گلستان نشان مي‌‌دهد كه الگوي توزيع فرسايندگي باران به‌طور چشم‌‌گيري متأثر از ميزان متوسط بارش منطقه است. به‌طوري‌كه مقادير فرسايندگي و متوسط بارش در اين استان بر هم منطبق بوده و الگوي رفتاري تقريباً يكساني را از خود نشان مي‌‌دهند.