فراتحليل كيفي مطالعات محله در ايران با تأكيد بر پژوهش‌هاي جغرافياي شهري

محله به‌عنوان اصلي‌ترين جزء حياتي شهر و كوچك‌ترين سازمان سياسي-مديريتي و خُردترين قلمرو اجتماعي، به‌دليل برخورداري از ابعاد متنوع، توسط رشته‌هاي علمي-هنري گوناگوني مطالعه مي‌شود. موضوع و هدف مقالۀ حاضر، ارزيابي علمي مقالاتي است كه در حوزۀ جغرافياي شهري ايران دربارۀ محله، ابعاد و مسائل آن انتشار يافته است. جامعۀ آماري 102 مقالۀ علمي- پژوهشي است كه در رشتۀ جغرافياي شهري نوشته شده و در اختيار همگان است كه با توجه به چك‌ليست استاندارد PRISMA و 27 شاخص براي تجزيه‌وتحليل مقالات در چارچوب روش فراتحليل كيفي استفاده شده است. در اين ارزيابي به مضمون‌ها و مفاهيمي همچون: موضوع، الگو، ماهيت و هدف، شيوۀ استفاده از نظريه، سبك و روش تحقيق، روش گردآوري داده‌ها و قلمرو جغرافيايي، رويكرد هريك از مقالات و درنهايت دسته‌بندي و ارائۀ نتايج آنان پرداخته شده است. نتايج مقاله نشان داد كه بيشترين توجه مقالات جغرافيايي در مرتبۀ اول به توسعۀ محله‌اي (44 درصد مقالات) و در مرتبۀ دوم به ابعاد اجتماعي (35 درصد مقالات) و ساير مباحث ديگر در بررسي محلات شهري است. پراكندگي و ازهم‌گسيختگي مضامين مطالعه‌شده؛ تكيه ‌بر روش‌هاي كمّي، تأكيد بيش‌ازحد بر تكنيك پرسشنامه و تكيۀ صرف بر توصيف يا تحليل اطلاعات مستخرج از آن (44 درصد مقالات)، تعدد آثار تقليدي در بحث پايداري محلات، توسعۀ پايدار محله و... (38 درصد مقالات)، مخدوش‌بودن پايگاه روش‌شناسي (78 درصد مقالات)، عدم‌توليد نظريه به‌عنوان ويژگي غالب تحقيقات محله‌اي است. اغلب مقالات مطالعه‌شده فاقد بنيان‌هاي نظري صحيح بوده و به مفاهيم، پيشينه و معرفي چند مفهوم و نظريه به‌طور ناقص در بخش مباني نظري اكتفا شده است (71 درصد مقالات). بيشتر مضامين مطالعه‌شده را نمي‌توان محله‌شناسي قلمداد كرد، بلكه بيشتر توصيفي از يك متغير در محله، آن هم به‌‌گونه‌اي منزوي و گسيخته است.