آشكارسازي تغييرات مورفولوژيكي رودخانۀ هيرمند ‌از ‌رودبار افغانستان تا هامون سيستان

رودخانه‌‌هاي طبيعي تحت‌تأثير عوامل و متغير‌‌هاي مختلف، پيوسته ازنظر ابعاد، شكل، راستا و الگو‌‌ها در حال تغييرات هستند و تغيير مسير رودخانه‌‌ها، همواره موردمطالعه قرار مي‌‌گيرد. ويژگي‌‌هايي مثل روند حركت رودخانه‌‌ها، تغييرات مسير شبكه‌‌ها، الگوها و ارتباط شبكۀ رودخانه‌‌ها با استفاده از تصاوير ماهواره‌‌اي قابل‌انجام است. هدف از اين پژوهش، جابه‌جايي رودخانۀ هيرمند از رودبار افغانستان تا هامون سيستان به طول 275 كيلومتر با استفاده از تصاوير ماهواره‌‌اي سري زماني لندست 5 و 7 و8 از سال 1988 تا 2018 است. به فاصلۀ هر 5 سال يعني سال‌‌هاي 1988، 1993، 1998، 2003، 2008، 2013، 2015 و 2018 تصوير اخذ شده و مورد آناليز قرار گرفته‌است. نرم‌‌افزارGIS  وENVI  از مهم‌ترين ابزارهاي مورداستفاده در اين پژوهش بوده كه درجهت آماده‌سازي و استخراج داده‌‌ها مورداستفاده قرار گرفتند. رودخانۀ موردمطالعۀ پارامترهاي هندسي همچون ميانگين و انحراف معيار و... براي ضريب خميدگي و طول دره و طول‌موج محاسبه‌ شده‌است. نتايج اين تحقيق نشان داد كه هرچه از سال 1988 به سال 2018 مي‌‌رويم، پارامتر‌‌هاي هندسي با توجه به تغييرات رود، روند افزايشي داشته‌‌اند و به‌دليل طولاني‌بودن مسير رودخانه تغييرات عرضي به 11 بازه تقسيم شده تا نتايج بهتر و دقيق‌تر مورد تحليل قرار بگيرند. همچنين نتايج بررسي نشان مي‌‌دهد كه ميانگين ضريب خميدگي در سال 1988 به مقدار 1/5 بوده‌است؛ اما در سال 2018 به ميزان 2/5 رسيده‌است. همين افزايش مبيّن تغييرات زياد در مسير و بستر رود است كه تغييرات طولي و پيچ‌وخم رودخانۀ هيرمند در بازۀ 1988 تا 2018 تغييرات زيادي داشته و جابه‌‌جايي رودخانه افزايش پيدا كرده‌است.