ساخت و اعتباريابي مقياس باورهاي انگيزشي ناكارآمد در دانش آموزان مقطع متوسطه

زمينه: باورهاي انگيزشي ناكارآمد اشاره به گرايش افراد براي ارزيابي عملكرد با توجه به معيارهاي پايين و عدم تلاش و پشتكار براي موفقيت در تكاليف تحصيلي دارد. باورهاي انگيزشي ناكارآمد منجر به افسردگي، اضطراب، كاهش عزت‌نفس و خودكارآمدي تحصيلي و ديگر مشكلات روانشناختي مي‌شود. باوجود اينكه شناسايي و سنجش باورهاي انگيزشي ناكارآمد جهت جلوگيري از مشكلات روانشناختي اهميت اساسي دارد اما درزمينه‌ي ساخت و اعتباريابي مقياس باورهاي انگيزشي ناكارآمد در جامعه مورد تحقيق شكاف تحقيقاتي وجود دارد. هدف: اين پژوهش با هدف ساخت و اعتباريابي مقياس باورهاي انگيزشي ناكارآمد در دانش آموزان مقطع متوسطه انجام شد. روش: روش پژوهش آميخته از نوع اكتشافي و مدل تدوين ابزار بود. براي اين منظور ابتدا طي يك مطالعه كيفي (در مطالعه قبلي)‌ مبتني بر نظريه‌پردازي داده بنياد و با به‌كارگيري فن مصاحبه نيمه‌سـاخت يافته با 15 نفر از دانش آموزان مصاحبه شد كه با استفاده از نمونه‌گيري هدفمند و بر اساس اشباع نظري انتخاب شدند. متن مصاحبه‌ها با استفاده از سه روش كدگذاري باز، محوري و گزينشي (استراوس و كوربين، 2015) كدگذاري و باورهاي انگيزشي ناكارآمد در مؤلفه‌هاي رفتاري، انگيزشي، هيجاني، شناختي، فردي، آموزشگاهي و خانوادگي شناسايي شد. در مرحله بعد (مطالعه حاضر)، بر اساس كدهاي به‌دست‌آمده از بخش كيفـي پژوهش، ابزاري جهت سنجش باورهاي انگيزشي ناكارآمد دانش آموزان مقطع متوسطه ساخت و اعتباريابي شد و سپس تعداد 350 نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه شهر فردوس كه در سال تحصيلي 400-1399 مشغول به تحصيل بودند با استفاده از نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند و به مقياس باورهاي انگيزشي ناكارآمد پاسخ دادند. يافته‌ها: نتايج تحليل عاملي تأييدي، نشان داد مقياس باورهاي انگيزشي ناكارآمد حاوي 40 سؤال و مشتمل بر 4 عامل تأييد شده كه گويه‌هاي 1 تا 8 مربوط به عامل خودكارآمدي تحصيلي؛ گويه‌هاي 9 تا 18 مربوط به عامل اضطراب امتحان؛ گويه‌هاي 19 تا 31 مربوط به عامل اسنادهاي تحصيلي و گويه‌هاي 32 تا 40 مربوط به عامل ارزش تكليف بود. شاخص‌هاي برازش مدل در تحليل عاملي تأييدي روايي اين مقياس را مورد تأييد قرار داد. نتيجه‌گيري: در مجموع نتايج مطالعه شواهدي را براي روايي و پايايي پرسشنامه محقق ساخته باورهاي انگيزشي ناكارآمد به‌مثابه ابزاري جهت سنجش باورهاي معيوب و بازدارنده در مسير موفقيت تحصيلي دانش آموزان فراهم كرد و مي‌تواند به‌عنوان ابزاري معتبر و روا براي تشخيص مورد استفاده پژوهشگران، درمانگران و مشاوران، معلمان قرار گيرد.