طراحي و پياده‌سازي پايگاه جامع ميراث مكتوب علوم و فنون

هدف: هدف پژوهش حاضر، طراحي و پياده‌سازي پايگاه جامع ميراث مكتوب علوم و فنون در مركز منطقه‌اي اطلاع‌رساني علوم و فناوري (رايسست)، و تعيين عناصر فراداده‌اي موردنياز براي توصيف مجموعه نسخ خطي موجود در اين مركز است. روش: در اين پژوهش از روش تحليل محتوا براي شناسايي ويژگي‌ها و عناصر فراداده‌اي موردنياز براي توصيف مجموعه نسخ خطي استفاده شد. جامعه پژوهش متشكل از مجموعه ميكروفيش‌هاي مربوط به نسخ خطي عربي موجود در مركز منطقه‌اي در حوزه‌هاي علوم و فنون شامل 1203 عنوان نسخه خطي است. جامعه پژوهش شامل كليه عناوين نسخ خطي در حوزه‌هاي علوم و فنون است روش گردآوري داده‌ها در پژوهش حاضر «مشاهده ساختارمند» (به‌صورت غيرمشاركتي) و ابزار گردآوري داده‌ها سياهه وارسي است. يافته‌ها: در اين پژوهش، ابتدا عناصر فراداده‌اي طي فرايندي شامل مطالعه پژوهش‌هاي انجام‌شده در اين حوزه، تحليل پايگاه‌هاي نسخ خطي موجود در داخل و خارج از كشور و بررسي نيازها، چشم‌انداز و سياست‌هاي خاص مركز منطقه‌اي شناسايي شد و پس از آن طراحي پايگاه در هفت مرحله انجام شد. اين مراحل عبارت‌اند از: شناسايي و سازمان‌دهي ميكروفيش‌هاي نسخ خطي، شناسايي عناصر فراداده‌اي براي توصيف نسخ خطي، شناسايي نرم‌افزار مناسب و طراحي فرم ورود اطلاعات نسخ خطي در پايگاه رايسست، ديجيتال‌سازي مجموعه ميكروفيش‌ها، مستندسازي و فهرست‌نويسي نسخ خطي، ورود اطلاعات نسخ خطي در پايگاه و بارگذاري فايل‌ها، و ارزيابي و ويرايش اطلاعات واردشده در پايگاه. اصالت/ارزش: يكي از ويژگي‌هاي پژوهش حاضر انتخاب عناصر فراداده‌اي موردنياز مطابق با ويژگي‌هاي بافت ايراني-اسلامي و با تكيه بر پژوهش‌هاي انجام‌شده در اين حوزه است تا بتواند نقاط دسترسي مناسبي را براي بازيابي مؤثر متون نسخ خطي در اختيار كاربران قرار دهد. پوشش محتوايي پايگاه و تنوع عناصر فراداده‌اي آن به نحوي است كه گروه‌هاي مختلف مخاطبان بسته به نوع نياز از خدمات آن بهره‌مند شوند.