ارزيابي وضعيت خدمات كتابخانه‌هاي روستايي استان آذربايجان شرقي و بررسي ديدگاه روستاييان نسبت به نقش كتابخانه‌ها در كاهش محروميت اجتماعي

هدف: هدف اصلي اين پژوهش ارزيابي وضعيت خدمات كتابخانه‌هاي روستايي استان آذربايجان شرقي و كشف ديدگاه روستاييان نسبت به نقش كتابخانه‌ها در كاهش محروميت اجتماعي است. روش: پژوهش حاضر از نظرِ هدف كاربردي و از نظرِ گردآوري داده‌‌ها، توصيفي است كه با استفاده از روش پيمايشي انجام شده است. گردآوري داده‌‌ها با استفاده از پرسش‌نامۀ‏ محقق‌ساخته انجام گرفت. پايايي پرسش‌نامه بر اساس مقدار آلفاي كرونباخ براي پرسش‌نامۀ مذكور برابر با 0.79 محاسبه و روايي آن توسط متخصصان تأييد شد. جامعۀ آماري اين پژوهش كاربران 18 كتابخانۀ روستايي داير در سطح استان آذربايجان شرقي است و 380 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‌‌ها با استفاده از آمار توصيفي و استنباطي شامل تي‌‌تك نمونه‌‌اي تحليل شدند. يافته‌‌ها: بر اساس يافته‌‌هاي به‌دست‌آمده، انواع خدمات كتابخانه‌اي ارائه‌شده توسط كتابخانه‌‌هاي روستايي استان آذربايجان شرقي شناسايي شد. «دسترس‌پذير كردن كتاب‌‌ها» نقشي است كه بيشتر پاسخ‌‌دهندگان معتقدند كتابخانه‌‌هاي روستايي مربوطۀ آن‌ها آن را اجرا مي‌‌كند. از سويي ديگر، بيشتر پاسخ‌‌دهندگان معتقد بودند كه كتابخانۀ روستايي منطقۀ آن‌ها در خصوص «اشاعه و امانت منابع و خدمات اطلاعاتي به زبان محلي» و «دسترس‌‌پذير كردن منابع الكترونيكي و منابع اينترنتي» نقش خود را ايفا نمي‌‌كند. در ارتباط با موانع استفادۀ كاربران روستايي از كتابخانه‌‌هاي روستايي، «عدم تناسب خدمات ارائه‌شده با نياز روستاييان» به‌عنوان بزرگ‌ترين مانع استفاده از كتابخانه‌هاي روستايي استان آذربايجان شرقي شناسايي شد. از ديدگاه كاربران روستايي، تأثير كتابخانه‌‌هاي روستايي بر مؤلفه‌هاي «احساس شهروندي» و «رضايت از زندگي» در حد متوسط است، در حالي كه تأثير كتابخانه‌هاي روستايي بر مؤلفه‌هاي «عدم احساس بيگانگي اجتماعي» و افزايش «تعامل اجتماعي» اندكي بيشتر از متوسط است. اصالت/ارزش: بررسي چگونگي ايفاي نقش كتابخانه‌‌هاي روستايي استان آذربايجان شرقي در ارائۀ خدمات اطلاعاتي و شناسايي ديدگاه كاربران كتابخانه‌‌هاي روستايي به تأثير كتابخانه‌‌ها در كاهش محروميت اجتماعي نوآوري اين پژوهش به شمار مي‌‌رود.