ارزيابي اهميت معيارهاي تاب آوري كالبدي بافت هاي فرسوده شهري با استفاده از روش فرايند تحليل سلسله مراتبي بهبود يافته (IAHP)

زمينه و هدف: بحران ها با ايجاد شرايط غيرمنتظره و ناپايدار، فرصت و زمان بسيار كوتاهي براي تصميم گيري در اختيار مي گذارند. فقدان آمادگي لازم پيش از پديدار شدن چنين وضعيتي، مي تواند منجر به نتايج منفي گسترده  چون بي نظمي، شكنندگي، ازهم گسيختگي، بي ثباتي، تهديد ارزش ها، ستيز و نزاع گردد. در دو دهه اخير، موضوع تاب‌آوري به دليل افزايش چشمگير خسارات ناشي از تمركز فزاينده مردم و منابع در مناطق شهري، مورد توجه قرار گرفته است. تاب آوري مفهومي چند وجهي است، ليكن برنامه‌ريزي براي تاب آوري كالبدي را مي‌توان به عنوان يكي از مهم‌ترين عوامل در كاهش اثرات مخاطرات دانست. با اين حال هنوز در تبيين دقيق معيارهاي تاب آوري كالبدي و ميزان اهميت و درجه ارجحيت هر يك از آن ها، ابهامات جدي وجود دارد كه اين مسأله به مشكلي جدي در تعيين اولويت هاي برنامه ريزي در طرح هاي توسعه شهري منجر گرديده است. از اين  رو هدف و تكاپوي اين پژوهش، تبيين مهم ترين معيارهاي تاب آوري كالبدي و سپس تعيين ضريب اهميت و ارجحيت آن ها مي باشد تا از اين راه به بازتعريف اولويت ها در برنامه ريزي تاب آوري در مديريت شهرهاي كشور كمك نمايد. روش: اين تحقيق به لحاظ ماهيت كاربردي و به لحاظ روش، توصيفي ـ تحليلي و با بهره گيري از روش  كمّي IAHP مي باشد. همچنين در جمع آوري داده ها از مطالعات اسنادي، مصاحبات اكتشافي و نتايج پنل خبرگان استفاده شده است. يافته ها: اين پژوهش پس از بررسي متون و منابع مختلف و نظرات اساتيد و حرفه مندان شهرسازي، 17 معيار اصلي تاب آوري كالبدي را در سه سطح و پنج زمينه، تدوين و سپس، ضريب ارجحيت و اولويت اقدام در طرح هاي توسعه شهري را تعيين نموده است. نتيجه گيري: ايجاد تغيير در وضعيت تاب‌آوري كالبدي، مستلزم برنامه ريزي درازمدت، اعمال ضوابط فني شهرسازي و معماري، سرمايه گذاري قابل توجه و پايش مداوم نتايج اجرايي است كه در بسياري موارد خارج از توان مديريت هاي شهري مي‌باشد. از اين رو بايستي با تدوين يك برنامه اقدام مشخص، معيارهايي كه بي توجهي به آن ها، بيشترين خسارات را به بار مي آورند را در اولويت اصلاح و اجرا قرار داد. با اين وجود به هيچ عنوان نبايد از اهميت ساير معيارها غفلت نمود.