ارزيابي نسبي آسيب‌پذيري نواحي شهري خرم‌آباد از نظر زلزله به روش تحليل سلسله مراتبي

زمينه و هدف: سكونتگاه‌‌‌هاي بشري از ديرباز تاكنون با بحران‌هاي مختلفي مواجه بوده‌اند كه بحران زلزله از رايج‌ترين آن‌ها بوده است؛ بنابراين جهت مديريت بحران بايد آسيب‌پذيري نواحي مختلف شهر در مقابل آن بحران را مورد ارزيابي قرار داد و با توجه به آسيب‌پذيري هر ناحيه براي آن برنامه‌ريزي كرد. شهر خرم‌آباد در پهنه با آسيب‌پذيري بالا در برابر زلزله قرار دارد و پژوهش حاضر به دنبال سنجش آسيب‌پذيري نواحي شهر خرم‌آباد در برابر زلزله مي‌باشد. روش: روش پژوهش از لحاظ هدف، كاربردي و از نظر نحوه گردآوري داده، يك پژوهش توصيفي- تحليلي و از نظر نوع داده، يك پژوهش كمّي ‌مي‌باشد. در اين پژوهش با استفاده از طرح تفصيلي 1394، بلوك‌هاي آماري سال 1395 و نظرات 15 كارشناس، به تدوين و تجزيه و تحليل شاخص‌ها با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي  AHP با استفاده از نرم‌افزار Expert Choice 11 پرداخته شده است و براي شناسايي و اولويت‌بندي پهنه‌‌‌هاي خطر نواحي شهر خرم‌آباد در برابر زلزله از نرم‌افزار ArcGIS 10.8 استفاده‌ شده است. يافته‌ها: در ارزيابي آسيب‌پذيري نواحي شهري از نظر زلزله، عوامل كيفيت ابنيه، قدمت ابنيه سازه بنا، مصالح نما، تعداد طبقات، نوع كاربري، تراكم ساختماني، عرض معابر، درصد شيب، فاصله از گسل، فاصله از فضاي سبز و باز، فاصله از جايگاه سوخت، فاصله از مراكز درماني، تراكم جمعيتي و بافت فرسوده تأثيرگذار است. همچنين، مهم‌ترين عوامل مؤثر بر آسيب‌پذيري نواحي شهر خرم‌آباد در برابر زلزله شامل فرسودگي بافت، كيفيت ابنيه، قدمت ابنيه و فاصله از گسل مي‌باشد. نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج به‌دست آمده از پژوهش، نواحي مركزي و جنوب شرقي شهر كه 31% مساحت محدوده مورد مطالعه را شامل مي‌شود در طيف بالا از لحاظ آسيب‌پذيري قرار گرفته است، يعني نواحي 5 و 4، آسيب‌پذيرترين نواحي در برابر زلزله و پس از آن نواحي 7، 17، 18، 19 و 20 داراي آسيب‌پذيري زياد مي باشند؛ و 52 درصد باقي مانده از وضعيت مناسبي برخوردار هستند؛ نواحي شمال شرقي شهر در طيف كم آسيب‌پذيري قرار گرفته‌اند و نواحي 9، 16، 22 و 24 كه 17% مساحت محدوده مورد مطالعه را شامل مي‌شود، از كمترين آسيب‌پذيري در برابر زلزله برخوردار مي باشند.