ارزيابي نقش توانمندسازي اقتصادي و اجتماعي خانوارهاي روستايي در راستاي كاهش اثرات خشكسالي؛ مطالعه موردي: شهرستان سرپل ذهاب (استان كرمانشاه)

بخش اعظمي از ايران به خاطر استقرار در كمربند خشك جغرافيايي و نوار بياباني دنيا از شرايط اقليمي ويژه اي برخوردار است كه جزو مناطق كم باران جهان بشمار مي آيد. ازاين‌رو، خشكسالي به‌عنوان يكي از مهم‌ترين مخاطرات طبيعي ايران است. هدف تحقيق حاضر بررسي نقش توانمندسازي روستاييان در مواجهه و رويارويي با خشكسالي و كاستن از اثرات آن در مناطق روستايي شهرستان سرپل ذهاب در غرب استان كرمانشاه است. ازاين‌رو سعي كرده است تا به اين سؤال پاسخ دهد كه چه رابطه‌اي بين توانمند سازي اقتصادي و اجتماعي خانوارهاي روستايي و كاهش اثرات خشكسالي در محدوده موردمطالعه وجود دارد؟ تحقيق حاضر از نوع پژوهش هاي كاربردي و روش مورداستفاده توصيفي-تحليلي مبتني بر گردآوري داده هاي مورد نياز از طريق پرسشنامه است. به دليل گستردگي جغرافيايي منطقه و تعداد زياد سكونتگاه هاي روستايي، از بين روستاهاي واقع در محدوده سياسي شهرستان سرپل ذهاب كه داراي 100 خانوار و بيشتر بودند، با لحاظ كردن موقعيت طبيعي، تعداد 10 نقطه روستايي به‌عنوان نمونه انتخاب شد. در سطح تحليل خانوار از بين 1966 خانوار روستايي ساكن براساس داده هاي سرشماري سال (1395)، با بهره گيري از فرمول كوكران تعداد 321 مورد به‌عنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه به صورت تصادفي ساده توزيع شده است كه از اين تعداد، 305 پرسشنامه تكميل شده در اختيار محققان قرار گرفت و در تحليل هاي آماري مورد استفاده قرار گرفت. براي تجزيه‌وتحليل داده ها از آزمون هاي آماري t تك نمونه اي، تحليل عاملي و مسير استفاده شده است. يافته هاي تحقيق نشان داد كه از ديدگاه ساكنين محلي توانمندسازي در ابعاد اقتصادي (3.84) و اجتماعي (3.60) بر روي كاهش اثرات سانحه تأثير مثبتي دارد. نتايج تحليل مسير نشان مي دهد دسترسي به منابع مالي، بهبود فضاي و كسب‌وكار و سرمايه اجتماعي محلي به ترتيب با 0/49، 0/53 و 0/34 بيشترين تأثير را در توانمندسازي اقتصادي و اجتماعي در راستاي كاهش اثرات خشكسالي دارند.