تاب‌آوري اقتصادي خانواده‌هاي يك شهرك حاشيه‌نشين در مواجهه با كوويد-19: مطالعه كيفي

مقدمه و اهداف: كوويد-19 در مدت زمان كوتاهي زندگي مردم را در مقياسي بي‌سابقه دگرگون نمود. اين پژوهش با كنكاش در تجربه خانواده‌هاي يك شهرك حاشيه‌نشين، چگونگي مواجهه با چالش‌هاي اقتصادي حاصل از اين بيماري و به بياني تلاش‌هاي آنان در راستاي تاب‌آوري اقتصادي را درك نمايد. روش كار: نوع مطالعه تحليل محتواي كيفي با رويكرد هدايت شده بود و از طريق 17 مصاحبه عميق نيمه‌ساختاريافته فردي با افراد بالاي 15 سال ساكن شهرك توحيد گناباد كه حداقل 3 سال از سكونت آن‌ها در اين محل گذشته بود، انجام شد. مصاحبه‌ها با روش نمونه‌گيري هدفمند و پس از اخذ رضايت آگاهانه مشاركت‌كنندگان در بهار 1400 انجام و ضبط شدند. به منظور تعيين اعتباربخشي داده‌ها از معيارهاي لينكلن و گوبا استفاده شد. يافته‌ها: تاب‌آوري اقتصادي خانواده‌ها در مواجهه با كوويد-19، در قالب 3 مقوله اصلي كه دربرگيرنده 9 مقوله فرعي بود؛ پديدار شد. اين مقوله‌ها عبارت‌اند از: الف. تغييرات ايجاد شده در بعد اقتصادي خانواده (با مقوله‌هاي فرعي: اشتغال، درآمد، مصرف و موقعيت طبقاتي)؛ ب. راهكارهاي مقابله با تغييرات اقتصادي خانواده (با مقوله‌هاي فرعي: اتكا به منابع درون خانواده و دريافت حمايت‌هاي برون‌خانواده)؛ و ج. اثرپذيري تاب‌آوري اقتصادي خانواده ها از سطوح بالاتر (با سه مقوله فرعي: اقتصاد كلان، سرمايه اجتماعي خانواده و تاب‌آوري منطقه‌اي). براساس يافته‌هاي جزيي‌تر شيوع كوويد-19 باعث كاهش درآمد و مصرف كمي و كيفي اقلام اساسي و تحميل هزينه‌هاي مازاد براي جامعه هدف شده است. راهكار غالب در حل مشكلات اقتصادي، تغيير رفتار مصرفي و تنوع بخشي درآمدي بوده است. از سوي فقدان برنامه‌هاي حمايتي، ضعف شبكه اجتماعي و هويت محله‌اي از موانع عمده در راستاي افزايش تاب‌آوري اقتصادي بوده است. نتيجه‌گيري: خانواده‌هاي مورد مطالعه از بُعدهاي بسيار، آسيب‌پذير بوده و تاب‌آوري اقتصادي پاييني داشتند. براي ارتقاي سطح تاب‌آوري اقتصادي خانواده‌ها، شناخت زمينه و انجام مداخله‌ها و حمايت‌ها بر اساس ظرفيت‌هاي دروني و بيروني خانواده‌ها از جمله زمينه‌هاي توانمندساز موجود در محله ضروري مي‌نمايد.