متغيرهاي اصلي اقتصادي-اجتماعي مؤثر بر سلامت خانوارها: مرور نظام‌مند

مقدمه و اهداف: عوامل اقتصادي- اجتماعي مؤثر بر سلامت شامل طيف گسترده‌اي از متغيرها مي‌شود كه دسته‌بندي ثابت و مشخصي از آن در مطالعه‌ها ديده نمي شود. هدف از اين مطالعه، شناسايي و دسته‌بندي متغيرهاي اصلي اقتصادي- اجتماعي مؤثر بر سلامت خانوارها بود. روش كار: اين مطالعه از نوع كاربردي است كه با رويكرد كمي و به روش مرور نظام مند در سال 1398 انجام شد. جست‌و‌جو و شناسايي متغيرهاي اصلي اقتصادي- اجتماعي مؤثر بر سلامت خانوار با مرور نظام‌مند مطالعه‌ها و استفاده از راهنماي پريسما در پايگاه‌هاي معتبر علمي بين‌المللي و ملي انجام شد. معيارهاي ورود به مطالعه شامل تمركز بر متغيرهاي اقتصادي- اجتماعي مؤثر بر سلامت در سطح خانوار، ارايه مدل مشخص براي تأثيرگذاري متغيرهاي اقتصادي- اجتماعي بر سلامت، انتشار به زبان انگليسي يا فارسي و دسترسي به متن كامل مطالعه بود. ارزيابي كيفي مطالعه‌ها و همچنين تطابق آن‌ها با معيارهاي ورود و خروج توسط مرور همتا انجام شد. تمامي متغيرهاي اقتصادي- اجتماعي با استفاده از فرم پژوهشگر ساخته از مطالعه‌ها استخراج و با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA 2018 دسته‌بندي و به شيوه نقلي سنتز شدند. يافته‌ها: 21 مدل مفهومي براي تأثيرگذاري عوامل اقتصادي- اجتماعي بر سلامت خانوار شناسايي شد. تمامي مدل‌ها توسط پژوهشگران و سازمان‌هاي بين‌المللي ارايه شده بودند و هيچ مدل بومي در زمينه عوامل اقتصادي- اجتماعي مؤثر بر سلامت خانوار به زبان فارسي مشاهده نشده بود. تحليل محتواي مطالعه‌ها نشان داد سه متغير اصلي آموزش، درآمد و اشتغال در تمام مدل‌ها (100 درصد) به عنوان عوامل اقتصادي- اجتماعي مؤثر بر سلامت به‌كار رفته بودند. پس از آن به‌ترتيب رفتارهاي بهداشتي خانوار (81%)، سن (71%)، حمايت خانوادگي (71%)، سرانه مساحت مسكن (67%)، محل اقامت (67%)، سرمايه اجتماعي (62%) و جنس (57%) پركاربردترين متغيرهاي اقتصادي-اجتماعي مؤثر بر سلامت خانوار بودند. نتيجه‌گيري: علاوه بر متغيرهاي كليدي اقتصادي- اجتماعي (آموزش، درآمد و اشتغال)، متغيرهاي زمينه‌اي ديگري مانند رفتارهاي بهداشتي خانوار، حمايت خانوادگي، سرانه مساحت مسكن و سرمايه اجتماعي بايد به‌منظور انجام مداخله‌هاي سياستي مورد توجه قرار گيرد. همچنين پيشنهاد مي‌شود مدل بومي عوامل اقتصادي- اجتماعي مؤثر بر سلامت متناسب با شرايط اقتصادي- اجتماعي خانوارهاي ايراني طراحي شود.