الگوي نوسازي تدافعي، رويكرد روابط خارجي و توسعه اقتصادي در جمهوري اسلامي ايران

در طول قرن بيستم كشورهاي مختلف، راهبردهاي گوناگوني را براي دستيابي به توسعه اقتصادي اتخاذ كردند كه از اين جمله مي توان به الگوهاي توسعه از قبيل نوسازي يا مدرنيزاسيون، عدم وابستگي، جايگزيني واردات و توسعه صادرات اشاره كرد. برنامه ريزي توسعه نيز يكي از روندهاي نوظهور در اقتصاد سياسي جهان بود كه در قالب راهبردهاي مزبور با هدف دستيابي سريع تر به توسعه اقتصادي انجام مي شد. رويكرد روابط خارجي بسياري از كشورها نيز تحت تاثير پيگري اهداف توسعه قرار گرفته و از اين رو از مولفه هاي تاثيرگذار بر توسعه اقتصادي كشورها به شمار مي آمد. جمهوري اسلامي ايران نيز تجارب بسياري در زمينه پيگيري راهبردهاي توسعه اقتصادي از جمله نوسازي تدافعي داشته و برنامه هاي مختلفي را نيز در اين راستا پيگيري كرده است. پرسش اساسي مقاله حاضر در مورد ارزيابي راهبرد نوسازي تدافعي و رويكرد روابط خارجي آن بر توسعه اقتصادي در جمهوري اسلامي ايران است. براي پاسخ به اين مسئله، دوره آغازين پبشبرد راهبرد نوسازي تدافعي پس از دفاع مقدس و به خصوص برنامه هاي اول و دوم توسعه به عنوان مطالعه موردي، با روش توصيفي تحليلي بررسي گرديد و اين نتيجه حاصل شد كه در دوره اجراي راهبرد نوسازي تدافعي، گرچه در برخي از حوزه ها همچون كشاورزي موفقيت هاي محدودي حاصل شد، اما در عمده بخش ها از جمله تجارت خارجي، كاهش وابستگي به درآمدهاي نفتي، رشد اقتصادي، توليد، رشد صنعتي، بخش خدمات، عدالت اجتماعي و تورم ناكام ماند.