مدلي جديد براي تعيين ظرفيت توليد برپايه كارايي، قيمت و هزينه‌ و تفكيك زيان ناشي از ظرفيت توليد و ناكارايي

هدف: در اين مقاله مدل تركيبي براي تعيين ظرفيت توليد با درنظرگرفتن ورودي و خروجي‌ها براساس كارايي پرداخته و زيان ناشي از عدم استفاده مناسب از ظرفيت توليد نيز محاسبه مي شود. روش‌شناسي پژوهش:  تحقيق حاضر از نظر نوع هدف، كاربردي و از لحاظ نوع مطالعه بنيادي است. روش ارزيابي ظرفيت توليد، براساس مدل تحليل پوششي داده‌ها است كه  براي ارزيابي كارايي و عملكرد مناسب بوده و قابليت تعيين ظرفيت توليد را نيز دارد. در مدل‌هاي موجود ارزيابي ظرفيت توليد، با فرض امكان تغيير تمامي ورودي‌ها/ خروجي‌ها با يك ضريب ثابت (مدل شعاعي) و يا با فرض تغيير مجزا در تمامي عوامل موثر بر توليد (مدل غيرشعاعي) بيان شده‌اند. اما در واقعيت ممكن است در سازمان‌ها/ شركت‌ها برخي ورودي و خروجي‌ها به صورت شعاعي و برخي از آن‌ها به صورت غيرشعاعي تغيير كنند. در اين مقاله، مدل جديدي براي تعيين ظرفيت توليد ارائه شده كه ظرفيت توليد را در حضور عوامل‌ شعاعي و غيرشعاعي بصورت توام مي‌سنجد همچنين قابليت تشخيص زيان ناشي از هر يك از مواردي مانند قيمت خروجي‌ها، قيمت ورودي‌ها و يا مقدار كمبود خروجي و مازاد ورودي را دارد و مدلي مناسب براي ارزيابي ظرفيت توليد در مسائل كاربردي و واقعي است. يافته‌ها: رويكرد پيشنهادي در اين مقاله به تركيب نكات مدل شعاعيCCR و مدل غيرشعاعيSBM با هدف تعيين ظرفيت توليد و نه فقط سنجش كارايي مي‌پردازد و به كمك آن مي‌توانيم ظرفيت توليد را علاوه بر داده‌هاي شعاعي، با حضور داده‌هاي غيرشعاعي ارزيابي نماييم. در مطالعه موردي دوازده بيمارستان با ورودي ثابت پزشك، و ورودي متغير پرستار و دو خروجي بيماران سرپايي و بستري، ملاحظه گرديد كه با حذف ورودي‌هاي متغير در حضور خروجي‌هاي شعاعي و غيرشعاعي بهبودي در كارايي حاصل نمي‌گردد. از طرفي نتايج نشان مي دهد برخي بيمارستان ها بايد استفاده از ظرفيت خود را بهبود بخشند و در برخي بيمارستان‌ها با افزايش تعداد پرستاران، مي‌توان تعداد بيماران سرپايي و يا بستري را بيشتر كنند و عملكرد بيمارستان‌ها را بهبود بخشيد. سپس با استفاده از تجزيه كارايي‌ها عامل ناكارايي و مقدار آن مشخص گرديد. مدل تركيبي تعداد واحدهاي ناكاراي كمتري را نسبت به مدل BCC خروجي محور نشان مي‌دهد. اصالت/ارزش افزوده علمي:  در اين مقاله مدل تركيبي ظرفيت توليد در حضور شاخص‌هاي شعاعي و غيرشعاعي ارائه شده است  كه مي‌تواند مقدمه‌اي براي ارائه مدل‌هاي DEA ظرفيت توليد تحت شرايط ورودي و خروجي‌هاي متفاوت باشد.