بررسي اسنادي توسعه روابط تجاري ايران و هندوستان در عصر پهلوي دوم (1320-1357 ش/ 1941-1979 م)

روابط تجاري ميان كشورهاي جهان هميشه از توسعه روابط سياسي سرچشمه مي‌گيرد. روابط تجاري ميان ايران و هندوستان در دوره محمدرضا پهلوي از اين مهم مستثني نبوده است. در آغاز حكومت پهلوي دوم مسائل متعددي مانند اشغال ايران، استقلال هند و بعد هم جدايي پاكستان بر مبادلات تجاري ميان دو كشور تأثير گذاشت. اما ايران و هند تحت شرايط جنگ سرد و سوگيري‌هاي سياسي كه وجود داشت سعي در حفظ روابط خود با توسعه روابط اقتصادي في‌مابين داشتند. اين مساله در روند تجاري ميان دو كشور تجلي يافت. چنانكه در دهه سي شمسي مبادلات بيشتر بر اساس كالاهاي خوراكي و سنتي صورت گرفت. اما در دهه چهل شمسي توجه به گسترش رفت و آمد تجار و بازرگانان، ايجاد تسهيلاتي براي دوره‌هاي آموزشي صنعتي و تجاري، توسعه همكاري‌هاي بانكي و همچنين سرمايه‌گذاري‌هاي خصوصي دنبال شد. دهه پنجاه شمسي با تغيير نگرش هند نسبت به غرب و تلاش براي توسعه تجارت با اروپا ايجاد آژانس‌هاي تجاري و بازرگاني با ايران به‌عنوان يكي از گذرگاه‌هاي اصلي مسيرهاي تجاري هند و اروپا مورد نظر قرار گرفت و نشانه‌ي رشد روابط تجاري ميان دو كشور در قرار دادهاي بلند مدت بازرگاني و ملاقات سران ايران و هند نمود بيشتري يافت. اين تحقيق بر اساس اسناد روابط اقتصادي ميان ايران و هندوستان با طرح اين سؤال كه روند روابط تجاري ميان ايران و هندوستان در عصر پهلوي چگونه بوده‌است؟ به‌صورت توصيفي و تحليلي به بررسي مسير تجارت كالا و صنعت ميان ايران و هندوستان در عصر پهلوي دوم براساس زمان پرداخته‌است.