نقش راه‌هاي ارتباطي سيستان و قندهار در مناسبات ايران و هند در دوره صفوي (بر اساس نقشه گيوم دوليل فرانسوي)

ارتباطات ايران و هند در دوره صفوي به‌واسطه تحولات داخلي، منطقه‌اي و جهاني از اهميت ويژه‌اي برخوردار بود. اين ارتباطات هم از مسير دريا و هم از مسيرهاي زميني برقرار بود. ازآنجاكه ايالت سيستان در دوره صفوي در همسايگي هند قرار داشت و ايالت قندهار نيز يك ايالت مرزي محسوب مي‌شد، يكي از مسيرهاي ارتباطي ايران و هند در دوره صفوي، راه‌هاي سيستان و قندهار بود. اهميت ارتباطي راه‌هاي اين مسير به حدي بود كه از نگاه نقشه‌نگاران اروپايي در آن زمان نيز غافل نمانده است. يكي از نقشه‌هاي جالب‌توجه در خصوص ترسيم راه‌هاي ايران در دوره صفوي، نقشه گيوم دوليل (Guillaume Delisle) فرانسوي است. با توجه به اهميت ارتباطات ايران و هند در دوره صفوي و ترسيم راه‌هاي ارتباطي ايران و هند در نقشه گيوم دوليل، اين سؤال مطرح است كه راه‌هاي ترسيم‌شده سيستان و قندهار در نقشه گيوم دوليل، چه نقشي در مناسبات ايران و هند داشتند؟ يافته‌هاي اين تحقيق نشانگر آن است كه با استفاده از رباط‌ها و كاروانسراها تمهيدات امنيتي و امكاناتي راه‌هاي سيستان و قندهار فراهم‌شده بود و بخش عمده‌اي از مناسبات سياسي، نظامي، اقتصادي و فرهنگي ايران و هند از مسير ارتباطي اين راه‌ها انجام مي‌گرفت. هدف اين نوشتار معرفي راه‌هاي ترسيم‌شده سيستان و قندهار در نقشه گيوم دوليل و تبيين نقش ارتباطي اين راه‌ها در مناسبات ايران و هند در دوره صفوي است كه به روش تاريخي با توصيف و تحليل داده‌هاي جمع‌آوري‌شده، به انجام رسيده است.