تحليل اوج و تضعيف طريقت نقشبنديه در ماوراءالنهر و خراسان دوره تيموريان بر اساس نظريه تبارشناسي فوكو

به طور نسبي، خط و مشي طريقت نقشبنديه برگرفته از طريقت عبدالخالق غجدواني (وفات 575 ه.ق) است. اما پيدايش اين طريقت، منتسب به بهاءالدين‌محمد نقشبند بخاري (717-719 ه.ق) است كه در منطقه خراسان و ماواراءالنهر ايجاد و گسترش يافت. در دوره تيموريان جانشينان او مقام پيشوايي يافتند. اما اوج رونق و رواج طريقت نقشبنديه در نيمه دوم قرن نهم ه.ق به رهبري خواجه عبيدالله احرار (وفات 895 ه.ق) اتفاق افتاد كه ارتباط نزديكي با سلطان ابوسعيد داشت،  بر اين اساس سوال تحقيق اين است كه: گسترش و تضعيف طريقت نقشبنديه در ماوراءالنهر و خراسان دوره تيموريان متأثر از چه بستر و شرايط فرهنگي و سياسي بوده است؟ بررسي و تحقيقات نشان داد كه  نخست:طريقت نقشبنديه بر گرايش مذهبي و طريقتي هيأت حاكمه در ماوراءالنهر و خراسان كه مركز قدرت تيموريان بود، تاثير گذاشت و  رونق طريقت نقشبنديه در ماوراءالنهر و خراسان، حاصل ارتباط مستقيم با نظام ارزش گذاري‌هاي اجتماعي و اصول اعتقادي آن طريقت با ساختار فرهنگي و سياسي جامعه دوره تيموريان بوده است. دوم : تضعيف طريقت نقشبنديه در ماوراءالنهر و خراسان پس ازسقوط تيموريان به دليل تغيير شرايط سياسي و فرهنگي در خطه ماوراءالنهر و خراسان بود و همين موجب شد تا از نفوذ شيوخ طريقت نقشبنديه و قابليت تاثيرگذاري آن بر جامعه به شدت كاسته شد. روش اين پژوهش همچون تحقيقات تاريخي متكي بر توصيف و تحليل داده هاي منابع كتابخانه‌اي  است كه در تحليل هاي تاريخي از نظريه تبار شناسي فوكو استفاده شده است.