دانش بومي تقويم و گاه‌شماري كردي

تقويم مرسوم در بين مردم كُرد از منظر نام‌گذاري ماه ها، وجه تسميه، مناسبت هاي بي‌شمار، همخواني با طبيعت و شرايط آب و هوايي، انديشه‌هاي اسطوره‌اي و ديني و ... متمايز از تقويم ساير اقوام ايراني است. در اين فرهنگ، همچون تقويم جلالي، سال به چهار فصل و دوازده ماه و هر ماه به سي روز تقسيم مي‌شود اما آغاز سال اين مردم با تقويم شمسي متفاوت است. فصل پاييز در آن مقدم بر فصل تابستان است. نام ماه‌هاي دوازده‌گانۀ آن به ترتيب؛ گييا باريك، گييا جي مان، نوروز مانگ، كه‌و كر، پيوش په‌ر، گاقور، ميوه ره‌سان، وه‌لنگ ريزان، مانگي سي يه و خاكه ليوه است كه همگي بنيادي برخاسته از قاموس گاه‌شماري دارند و در هر يك از اين ماه‌ها، مناسبت‌هاي مختلفي وجود دارد كه مبتني بر تكرار، شرايط جوي و اقليمي است. اين مقاله بر آن است با روش تلفيقي (كتاب‌خانه‌اي ‌ميداني) و به شيوۀ تحليلي ـ توصيفي مباني گاه‌شماري كردي را تشريح نمايد. اين امر بيان گر پيشينۀ و تقويم غني مردم اين فرهنگ است و ريشه يابي اين تقويم در تاريخ و فرهنگ ايران شايد نتايج ارزنده اي به بار آورد.