مقدمه اي بر قوم‌جانورشناسي به عنوان بخشي از دانش سنتي با نمونه‌هايي از دانش قوم‌جانورشناسي ساكنان منطقۀ حفاظت شدۀ اشترانكوه در استان لرستان

قوم‌جانورشناسي يا اتنوزئولوژي مطالعه‌ تعامل‌ بين گروه‏هاي انساني و جانوران اهلي و وحشي اطراف آن‏ها است. اين دانش جنبه‌هاي نامگذاري، شناسايي عادت‌هاي غذايي، توليدمثلي و زيستگاهي، دشمنان طبيعي، بيماري‌هاي جانوران و شيوه‌ درمان آنها، محافظت انسان‌‏ها از خطر جانوران، استفاده‌هاي جانوران براي اهداف دارويي، غذايي، زينتي، مذهبي و روحاني انسان، شيوه‌هاي تعامل با جانوران براي اهداف حفاظتي و همانند آن‏ها است. روﻧﺪ ﻧﮕﺮان ﮐﻨﻨﺪه ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻨﻮع زﯾﺴﺘﯽ، ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ و زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺣﻔﺎﻇﺖ را در ﺟﺴﺘﺠﻮي دﻻﯾﻞ ﮐﺎﻫﺶ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﺟﺎﻧﻮران وﺣﺸﯽ و اﻧﻘﺮاض آن ﻫﺎ و ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﻬﺘﺮ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﺟﺎﻧﻮري در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺳﺎﮐﻨﺎن و ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن زﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺟﺎﻧﻮري ﺑﺎ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﺟﺎﻧﻮري و ﺗﻌﺎرض ﻫﺎي ﺑﯿﻦ ﺟﺎﻧﻮران و اﻧﺴﺎن رﻫﻨﻤﻮن ﺷﺪ ﺗﺎ از طريق ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﯽ ﺑﻬﺘﺮي را ﺑﺎ ﮐﻤﮏ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺤﻠﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﻫﺪف ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ داﻧﺶ ﻗﻮم ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﯽ در ﭘﻬﻨﻪ پژوهش هاي داﻧﺶ ﺑﻮﻣﯽ اﺳﺖ. اﺑﺘﺪا داﻧﺶ ﺳﻨﺘﯽ، اﮐﻮﻟﻮژي ﻗﻮﻣﯽ، زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻗﻮﻣﯽ و زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎي ﺧﺮد آن از ﺟﻤﻠﻪ ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﯽ ﻗﻮﻣﯽ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﺮور ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي كلاﺳﯿﮑﯽ از ﻣﯿﺮاث اﯾﺮاﻧﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎزﻧﺎﻣﻪ و ﮐﺒﻮﺗﺮﺧﺎﻧﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪي از ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺗﻼش ﺷﺪه زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎي ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﯽ ﻗﻮﻣﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮔﺮدد. در اداﻣﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از داﻧﺶ ﻗﻮم ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﺎﮐﻨﺎن ﻣﻨﻄﻘﮥ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪة اﺷﺘﺮاﻧﮑﻮه در مورد ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت زﯾﺴﺘﮕﺎﻫﯽ، ﻋﺎدت ﻫﺎي ﻻﻧﻪ ﮔﺰﯾﻨﯽ، ﻏﺬاﯾﯽ و دﺷﻤﻨﺎن ﻫﺎي ﺟﺎﻧﻮري ﮐﺒﮏ، ﺗﺸﯽ و ﺧﺮس ﻗﻬﻮه اي ﺗﺸﺮﯾﺢ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ. ﻫﺮ ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎن ﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﮐﯿﺴﮥ ﺻﻔﺮا از اﺟﺰاي ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻫﺪاف ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮاي ﺗﺴﮑﯿﻦ درد، درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎري ﻫﺎ و ﺑﺎورﻫﺎ و اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ آﮔﺎﻫﯽ ﻫﺎي ﻗﻮم ﺟﺎﻧﻮرﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺎﯾﺪار ﺣﯿﺎت وﺣﺶ در ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻠﯽ را ﯾﺎري ﻧﻤﺎﯾﺪ.