بررسي فرضيه منحني محيط زيستي كوزنتس و رشد اقتصادي در استان هاي صنعتي ايران با استفاده از رويكرد DOLS

پيشينه و هدف:ارتباط ميان رشد اقتصادي و كيفيت محيط زيستي در يك بستر زماني بلندمدت، مي تواند به صورت مستقيم، معكوس و يا تركيبي از هر دو باشد. اين بحث (جريان ارتباط ميان رشد اقتصادي و كيفيت محيط زيستي)، موضوع بسياري از مطالعات و تحقيقات قرار گرفته است. آثار رشد اقتصادي بر محيط زيست يكي از مهم ترين بحث هاي مطرح امروز در اقتصاد محيط زيست است. صنعتي شدن جوامع امروزي منجر به بهره برداري بيشتر و فشرده تر از سوخت هاي فسيلي شده است. احتراق اين سوخت ها منجر به افزايش انتشار مواد آلاينده سمي و خطرناك مي شود و آسيب هاي جهاني نظير گرم شدن كره زمين و تغييرات آب و هوايي، از پيامدهاي غيرقابل‌اجتناب آن به شمار مي رود. هدف از اين مطالعه بررسي اثرات U شكل معكوس و N شكل توليد ناخالص داخلي واقعي سرانه در قالب سه شكل مختلف از اين متغير؛ در سطح، با توان دو و با توان سه بر حجم انتشار آلاينده هاي بخش صنعت شامل؛ دي اكسيدكربن، دي اكسيدگوگرد، تري اكسيدگوگرد با بهره گيري از روش اقتصادسنجي پانلي بلندمدت حداقل مربعات پويا طي دوره زماني 1376- 1399 براي 12 استان صنعتي كشور مي باشد. نتايج برآوردها به گونه اي است كه فرضيات محيط زيستي كوزنتس براي هر سه آلاينده برقرار است و با افزايش توليد ناخالص داخلي واقعي سرانه، ابتدا آلودگي افزايش يافته، سپس با رسيدن به نقطه اوج شروع به كاهش نموده و در نهايت با افزايش بيشتر توليد مجددا روند صعودي افزايش آلودگي ادامه مي يابد و با استفاده از تكنيك DOLS و با تصريح روابط درجه دوم و سوم رشد اقتصادي در 12 استان صنعتي كشور و طي دوره زماني ياد شده، منحني N شكل مورد تاييد واقع شده است. مواد و روش ها: در اين مطالعه ابتدا با استفاده از آزمون هاي ريشه واحد پانلي، مانايي متغيرها مورد بررسي قرار مي گيرد. سپس با استفاده از آزمون هم انباشتگي كائو، رابطه هم جمعي بين متغيرها و وجود و عدم وجود رگرسيون كاذب مورد ارزيابي قرار مي گيرد. در نهايت با بهره گيري از روش حداقل مربعات كاملاً اصلاح شده و حداقل مربعات پويا به برآورد ضرايب متغيرها پرداخته شده است. نتايج: بررسي اثرات U شكل معكوس و N شكل توليد ناخالص داخلي در قالب سه شكل مختلف از اين متغير؛ در سطح، با توان دو و با توان سه بر حجم انتشار آلاينده هاي موجود در بخش صنعت شامل؛ دي اكسيدكربن، دي اكسيدگوگرد، تري اكسيدگوگرد با بهره گيري از روش اقتصادسنجي پانلي بلندمدت حداقل مربعات پويا طي دوره زماني 1376- 1399 براي 12 استان صنعتي كشور پرداخته شود. نتايج برآورد به گونه اي است كه فرضيات محيط زيستي كوزنتس براي هر سه آلاينده برقرار است. بحث: باتوجه به نتايج بدست آمده از تخمين مدل ها به روش DOLS در بررسي منحني محيط زيستي كوزنتس و با تصريح روابط درجه دوم و سوم رشد اقتصادي در 12 استان صنعتي كشور و طي دوره زماني انتخابي، منحني N شكل مورد تاييد واقع شده است. همچنين وجود متغير شهرنشيني در مدل، باعث ايجاد اثرات مثبت و افزايشي بر آلودگي شده است، اين موضوع بدان معني است كه گسترش شهرنشيني موجب افزايش مصرف سوخت هاي فسيلي شده و در نتيجه آلودگي هواي ناشي از آن را نيز تشديد نموده است. باتوجه به ضرايب بالاي رابطه توليد و آلودگي، مشخص مي شود ايران در مرحله اول آلودگي و در قسمت صعودي منحني محيط زيستي كوزنتس قرار دارد. هم چنين با توجه به نرخ مثبت رشد آلودگي در ايران در بلندمدت شاهد انباشت آلودگي در محيط زيست خواهيم بود.