تجزيه و تحليل تابع انتشار گاز كربنيك در ايران

پيشينه و هدف: بر اساس گزارش هاي بين المللي انتشار گاز كربنيك در ايران در حال افزايش است و در حال حركت به رده هاي برتر ده كشور اول در انتشار گاز كربنيك است، پس پژوهش در اين زمينه ضرورت مي يابد. هدف اين پژوهش، تجزيه و تحليل تابع انتشار گاز كربنيك و متغيرهاي مؤثر در اين تابع با استفاده از روش ماركف سوييچينگ با دو رژيم براي دوره زماني 1975 تا 2018 ميلادي است. در پژوهش هاي انجام شده تابع انتشار گاز كربنيك براي كشور ايران بررسي نشده است. اين پژوهش براي نخستين بار به بررسي تابع انتشار گاز كربنيك در كشور ايران مي پردازد. هدف اين پژوهش بررسي تابع انتشار گاز كربنيك در كشور ايران با بهره گيري از روش ماركوف سوييچينگ است. مواد و روش ها: در اين پژوهش از روش ماركف سوييچينگ بهره گرفته شد. در مدل هاي ماركف سوئيچينگ، فرآيند سري زماني، تابعي از يك متغير تصادفي غيرقابل مشاهده است كه، رژيم نام دارد.  اگر سري زماني در طي زمان با تغيير رژيم، تغيير داشته باشد، فرض ثابت بودن پارامترها در مدل هاي VAR موجه نيست و مي توان از مدل هاي MS-VAR به عنوان جاي گزيني مناسب استفاده شود. مدل مورد بررسي در اين پژوهش، به صورت زير است:LCO2t = β  + LCO2t-1 + LENERGYt + LGDPt + (LGDP)t2 + Utβ عرض از مبدأ،LENERGY  لگاريتم مصرف انرژي سرانه، LGDP لگاريتم توليد ناخالص داخلي به قيمت ثابت سال 2005 ميلادي، U جمله خطا و (LGDP) ^2 مجذور لگاريتم توليد ناخالص داخلي به قيمت سال 2005 ميلادي،LCO2t-1 لگاريتم انتشار دي اكسيدكربن برحسب كيلوگرم با يك وقفه و LCOt لگاريتم انتشار دي اكسيدكربن (كيلوگرم در هر توليد ناخالص داخلي به قيمت دلار سال 2010) است. داده هاي اين پژوهش از سايت بانك جهاني گردآوري شده است و از نرم افزار Oxmetrics7 براي برآورد مدل بهره گرفته شد. مدل با دو رژيم، يك رژيم با نوسان بالاي انتشار گاز كربنيك و رژيم  با نوسان پايين انتشار گاز كربنيك در نظر گرفته شد. نتايج: در اين پژوهش دو رژيم، شامل رژيم نوسان بالاي انتشار گاز كربنيك و رژيم نوسان پايين، انتشار گاز دي اكسيدكربن بررسي شد. مطابق نتايج، فرضيه منحني كوزنتس ايران به شكل U معكوس تأييد شد.  مطابق نتايج، كشور ايران در ابتداي قسمت نزولي منحني كوزنتس قرار دارد. در تابع انتشار گاز دي اكسيدكربن، لگاريتم انتشار گاز دي اكسيدكربن با يك وقفه، لگاريتم متغير مصرف انرژي، لگاريتم توليد ناخالص داخلي حقيقي، لگاريتم مجذور توليد ناخالص داخلي حقيقي، به ترتيب 0.53درصد، 0.55 درصد، 0.46 درصد و 0.070- درصد اثر معني داري بر انتشار گاز دي اكسيدكربن دارد. بحث: در اين مدل عرض از مبدأ رگرسيون وابسته به رژيم است. متغير وقفه دار لگاريتم انتشار گاز كربنيك، تأثير مثبت و معني دار بر لگاريتم انتشار گاز كربنيك داشته است كه نشان مي دهد با افزايش انتشار گاز دي اكسيدكربن دوره گذشته، انتشار گاز دي اكسيدكربن دوره بعد افزايش مي يابد. گاز دي اكسيدكربن منتشر شده در يك دوره تا انتهاي دوره به طور كامل جذب نمي شود و مقداري از آن به صورت انباره در محيط باقي مي ماند. تمامي متغيرهاي مدل با احتمال صفر در تابع معنادار شده است. بر اساس يافته هاي پژوهش، متغيرهاي مصرف انرژي، توليد ناخالص داخلي حقيقي، مجذور توليد ناخالص داخلي حقيقي و متغير انتشار گاز دي اكسيدكربن با يك وقفه، اثر مثبت و معني داري بر انتشار گاز دي اكسيدكربن دارند.