الگوي مواجهۀ امام كاظم (ع) با تهديدهاي نرم سياسي فرهنگي

تهديد نرم گرچه مفهومي مدرن است، اما همواره در معادلات امنيتي و مناسبات سياسي و فرهنگي بوده و تهديدگرها از آن براي كنارزدن رقيب،استفاده كرده و تهديدشونده‌ها نيز الگوهاي مختلفي را براي مقابله با آن به‌كار برده‌اند. امام كاظم (ع) در عصر خود به‌عنوان يك دوران پيچيده، با كاربست الگويي موفق توانست جامعه شيعه را از تهديدات نرم سياسي فرهنگي مصون و آن را هدايت كند. سوال اصلي تحقيق اين است كه ماهيت الگوي مواجهه آن حضرت در مقابله با تهديدات نرم سياسي فرهنگي چيست و عناصر تشكيل‌دهنده آن كدام است؟ براي پاسخ علمي به اين پرسش و دست‌يابي به هدف، از روش اسنادي و شيوه توصيفي تحليلي استفاده شده است. فرضيه پژوهش، منطق رفتاري وحدت در عين كثرت در شيوه مواجهه با تهديدات نرم است. يافته‌ها بيانگر اين موضوع است كه الگوي مقابله آن حضرت با توجه به شرايط پيچيده (نه بسيط) حاكم، از منطق و اصول ثابتي برخوردار و روح تعليمات ديني و فرامين الهي در اقدامات جاري بود. در عين حال، ماهيت ثانوي اين الگو به دليل شرايط خاص زمانه آن حضرت از حيث فرهنگي سياسي و موقعيت تهديدگران و همچنين وضعيت شيعيان و شرايط پيچيده شكل گرفت. اين پژوهش به اين نتيجه اجمالي رهنمون شد كه الگوي موفق و اسلامي تابع دو ركن است: ركن ثابت و تخلف‌ناپذير كه منبعث از اصول ديني است و ركن متغير كه تابع مقتضيات زمان و متناسب با شرايط عناصر تهديد و شرايط فضاي زمانه است كه به الگو و سيره امام ماهيت وحدت در عين كثرت داده است.