بررسي حق مالكيت انسان نسبت به محيط زيست از ديدگاه قرآن كريم

چگونگي مالكيت انسان نسبت به محيط زيست يكي از مهمترين مسائل مربوط به رابطه‌ انسان و محيط زيست است. تفكر رايج و امروزي حق مالكيت مطلق و ذاتي انسان نسبت به طبيعت و ساير موجودات آن، مجوزي براي تصاحب كامل و در نتيجه تخريب و نابودي محيط زيست و پايمال كردن حقوق آن توسط انسان، گرديده است. در اين مقاله به روش كتابخانه‌اي، آيات مرتبط با بحث مالكيت و ديدگاه مفسران و لغت‌دانان درباره آنها توصيف و تحليل گرديده است. در قرآن كريم تأكيد مي‌شود كه خداوند مالك حقيقي، ذاتي و ابدي همه‌ آفريده‌هاي گوناگون در جهان است. در آياتي كه عبارات «سَخَّرَ لَكُم»، «خَلَقَ لَكُم» و «جَعَلَ لَكُم» ذكر گرديده، مراد اثبات حق مالكيت انسان بر موجودات ديگر طبيعت نيست؛ بلكه مقصود بيان استفاده صحيح انسان از نعمات دنيوي، يادآوري الطاف الهي و شكرگزاري به خاطر آن است. هر چند قرآن كريم بر حق مالكيت موقت، تَبعي و دنيايي انسان در مدت زمان حيات خود صحه مي‌گذارد؛ اما اين نوع مالكيت انسان نسبت به اشياء در محيط زيست مطلق، حقيقي و اصيل نيست و هم­چنين داراي چهارچوب و حدودي است كه خارج از آن حدود و ثغور پذيرفته نيست. درك اين حقيقت كه انسان حق مالكيت مطلق بر آفريده‌هاي خداوند ندارد، باعث مي‌شود كه در حفظ حقوق آنها و احترام به ارزش ذاتي آنها اهتمام بيشتري ورزد.