ارتباط عوامل فيزيوگرافي با تنوع گونه‌هاي چوبي و ذخيره ‌كربن خاك در جنگل زاگرس مياني (پژوهش موردي: هشتاد پهلو - لرستان)

سابقه و هدف: جنگل هاي زاگرس به عنوان يكي از بوم سازگان هاي جنگلي مهم ايران از پوشش گياهي (درختان، درختچه ها و گونه هاي علفي) متنوعي برخوردار مي باشد. شناسايي و آگاهي دقيق از نقش بوم شناختي آنها در اين بوم سازگان مي تواند در حفاظت منابع طبيعي و توسعه پايدار كمك شاياني نمايد. به‌منظور مطالعه تنوع گونه‌اي گياهان چوبي و ذخيره كربن خاك در رابطه با عوامل فيزيوگرافيك (جهت، شيب و ارتفاع از سطح دريا)، رويشگاه كيكم (var. cinerascens Acer monspessulanum) در منطقه هشتاد-پهلو لرستان مورد بررسي قرار گرفت.مواد و روش ها: به منظور بررسي تنوع گونه هاي چوبي و ذخيره كربن خاك تعداد 37 قطعه نمونه 10 آري دايره‌اي شكل به صورت تصادفي – سيستماتيك مستقر شد. شاخص هاي غنا و تنوع براي گونه هاي چوبي محاسبه گرديد. براي تعيين مقدار ذخيره كربن خاك ، نمونه هاي خاك از عمق 0-30 سانتي متري تهيه و مقدار كربن آلي خاك و وزن مخصوص ظاهري براي نمونه هاي خاك براورد شدند.نتايج و بحث: در مجموع 11 گونه چوبي (درختي و درختچه‌اي) متعلق به هفت خانواده در منطقه مورد بررسي شناسايي شد. نتايج نشان داد بيشترين مقدار تنوع گونه‌هاي درختچه‌اي در جهت‌هاي شمالي و در شيب‌هاي كم (طبقه 20-5 درصد) وجود دارد، درحالي‌كه ارتفاع بر تنوع تأثير معني‌داري نداشت، همچنين عوامل فيزيوگرافيك بر غناي گونه‌هاي درختچه‌اي و بر غنا و تنوع گونه‌هاي درختي تأثير معني‌داري نداشته است. بيشترين مقدار ذخيره كربن خاك در جهت‌هاي شرقي مشاهده شد، درحالي‌كه ديگر عوامل فيزيوگرافي بر ذخيره كربن خاك تأثير معني‌داري نداشتند. علت كم بودن مقدار ذخيره كربن در دامنه‌هاي شمالي نسبت به دامنه‌‌هاي ديگر مي‌تواند در اثر چراي بي رويه، تراكم كم و كيفيت رويشي نامناسب گونه هاي چوبي، كاهش لاشبرگ درختان و ساير گونه هاي گياهي و شرايط اقليمي در اين دامنه باشد. بنابراين مي توان جهت و شيب را به‌عنوان مهم‌ترين عوامل تأثيرگذار بر ميزان تنوع گونه‌اي در رويشگاه كيكم در منطقه معرفي نمود.نتيجه گيري: رويشگاه كيكم از غنا و تنوع گونه هاي چوبي مناسبي برخوردار بوده و عوامل فيزيوگرافي در مقدار شاخص هاي آنها نقش داشته است. همچنين ذخيره كربن خاك تحت تأثير عوامل فيزيوگرافي مي باشد به طوري كه بيشترين مقدار ذخيره كربن خاك در جهت‌هاي شرقي رويشگاه جنگلي مشاهده شد. بنابراين، پيشنهاد مي شود در مديريت جنگل هاي زاگرس با توجه به گسترش گاه وسيع آن عوامل محيطي و حفاظت جنگل هاي كيكم مورد توجه قرار گيرند.