تصفيه برخي از آلودگي هاي پساب صنعتي ورودي به حوضه آبريز درياي خزر با استفاده از گياه وتيور

سابقه و هدف:  گياه پالايي مقرون به صرفه و سازگار با محيط زيست است كه در آن گياه از توانايي‌‌هاي طبيعي خود براي بازيابي محيط استفاده ‌‌مي‌‌‌كند. گياهان مورد استفاده براي گياه پالايي بايد توانايي انباشت مقادير زيادي از آلاينده‌‌هاي فلزي را بدون ايجاد سميت در آنها داشته باشند. امروزه با افزايش جمعيت جهان و به دنبال آن توسعه صنايع و كارخانه‌‌ها، بر ميزان پساب‌‌هاي وارده  به محيط زيست كه غالبا حاوي فلزات سنگين و آلاينده‌‌هاي مختلف ‌‌مي‌‌‌باشند، افزوده ‌‌مي‌‌‌شود. فلزات سنگين تاثيرات مخربي بر سلامت گياهان و جانوران در اكوسيستم‌‌هاي مختلف دارد. با توجه به توانايي فلزات سنگين در تجمع و ايجاد سميت در موجودات زنده، اين نوع آلودگي يك مشكل جدي و اساسي محسوب مي شود. استفاده از گياهان به عنوان يك فناوري موثر و مقرون به صرفه براي حذف آلاينده هاي فلزي از خاك ها و آب هاي آلوده به عنوان يك روش جديد به جاي ساير اقدامات پرهزينه توصيه شده است. بنابراين، حذف آلاينده‌‌ها از خاك و آب‌‌هاي آلوده به كمك گياهان از طريق جذب و انباشت در ريشه، ساقه و برگ، به‌عنوان يكي از روش‌‌‌‌هاي پالايش براي حذف آلاينده‌‌هاي فلزي مطرح است. در اين فرآيند، انتخاب گياه مناسب با قابليت جذبي بالا و سازگار با محيط، بدون عوارض منفي زيست محيطي، نقش بسيار مؤثري در ميزان پالايش آلاينده‌‌ها دارد.مواد و روش ها: به منظور بررسي ميزان جذب و انباشت فلزات سنگين توسط گياهان، آزمايشي در قالب طرح كامل تصادفي با سه تكرار با استفاده از گياه وتيور انجام شد. گياهان تيمار با پساب صنعتي و گياهان كنترل با آب شهري آبياري شدند. همچنين گلداني حاوي خاك فاقد گياه نيز جهت سنجش ميزان عناصر در خاك در نظر گرفته شد و در طول دوره شش ماه آزمايش، به طور منظم همراه با گلدان‌‌هاي ديگر با پساب صنعتي آبياري شد. به منظور بررسي تاثير آبياري با پساب بر عملكرد گياه وتيور، پس از دوره شش ماهه آزمايش، آناليز عناصر سنگين و مطالعات آناتوميكي و فيزيولوژيكي بر روي گياهان تحت تيمار پساب صنعتي و گياهان شاهد انجام شد. فاكتور‌‌هاي انتقال و تجمع كه دو فاكتور مهم در سنجش توانايي گياه براي گياه پالايي محسوب ‌‌مي‌‌‌شوند، نيز مورد بررسي قرار گرفت.نتايج و بحث: نتايج اين تحقيق نشان داد كه بين بيشترين فلزات سنگين موجود در پساب صنعتي كه شامل روي و كروم بودند، بيشترين ذخيره عناصر مذكور در ريشه گياه وتيور صورت گرفت و به ميزان كمتري در بخش‌‌هاي هوايي جمع شدند. همچنين نتايج آزمايش‌‌هاي صفات فيزيولوژيك نشان داد كه فاكتور‌‌هاي قند‌‌هاي محلول و پرولين در گياهان تحت تيمار نسبت به شاهد افزايش يافت و غلظت مالون دي آلدهيد در گياهان تحت تيمار نسبت به شاهد كاهش يافت. نتايج مطالعات ريشه در گياهان شاهد و تيمار نشان داد كه قطر ريشه، قطر استوانه مركزي و تعداد دستجات آوندي در گياهان تيمار نسبت به شاهد افزايش يافت.نتيجه گيري: در مجموع نتايج اين تحقيق نشان داد كه در فرآيند جذب فلزات سنگين، تغييراتي در برخي صفات آناتوميكي و فيزيولوژيكي گياهان تحت تيمار ايجاد شد. بررسي فاكتور‌‌هاي انتقال و تجمع زيستي نيز نشان داد كه گياه وتيور، توانايي جذب فلز روي و كروم را از طريق تثبيت گياهي دارد.