خوانشي تحليلي بر اثر بخشي معرفت در پيوند «وحي» و «عصمت انبياء» در نگاه صدرالمتألهين

يكي از مباني مهم اعتقادي مشترك مسلمانان عصمت پيامبر(ص) است كه در خصوص چگونگي و محدوه زماني آن نظرات مختلفي مطرح شده است. ملاصدرا در تبيين عصمت، نگاه جامعي دارد كه به رغم اختلافات ظاهري در بيانات گوناگون وي مي‌توان همه عبارات وي را به اثربخشي معرفت در ماهيت عصمت ارجاع داد. وي، «وحي» و «عصمت» را هم‌پيوند دانسته كه در فرايند تبيين و اثربخشي معرفت امكان‌پذير است. پديده وحي بالاترين مرتبه كشف معنوي است و اين مرتبه پيامبر(ص) را از هرگونه خطا مصون مي‌سازد. وي همچنين زمينه عصمت نبي در دريافت و ابلاغ وحي را با تبيين ويژگي‌هاي وجودي انسان كامل پاسخ مي‌دهد. بر اين اساس، فرشتگان الهي به لحاظ مرتبه وجودي پايين‌تر از انسان كامل قرار دارند. درباره محدوده زماني عصمت، معتقد به عصمت انبيا قبل و بعد از نبوت است، اگرچه اين امكان وجود دارد كه نفس نبي در كودكي به درجه نبوت نرسيده باشد اما «روح القدس» كه به مرتبه‌اي از نفس نبي تعلق دارد، در دوران كودكي نيز وي را از انجام گناه باز مي‌دارد. اين جستار به تحليل اثربخشي معرفت در پيوند وحي و عصمت در نگاه ملاصدرا پرداخته است.