تبيين تأثير تغيير عناصر اقليمي بر تغييرات كاربري‌هاي سطح زمين در زيرحوضه‌هاي حوضه آبريز كارون

تغيير اقليم پديده‌اي است كه بررسي همه‌جانبه آن نيازمند بررسي طولاني‌مدت عناصر مختلف اقليمي نظير دما، بارش، تبخير، رطوبت و ... مي باشد. بارش و دما از عناصر مهم آب‌و هوايي هستند كه تغيير آنها مي‌تواند تأثير بسزايي در تغييرات ساير اجزا محيطي از جمله تغييرات كاربري‌هاي سطح زمين داشته باشد. مي‌توان گفت تغيير پوشش سطح زمين، ارتباط مستقيمي با تغيير اقليم جهاني دارد. بر اين اساس در تحقيق حاضر تلاش شده است كه تغييرات طولاني مدت دما و بارش در حوضه‌ آبريز كارون و سپس ارتباط احتمالي اين تغييرات با تغييرات كاربري‌هاي سطح زمين مورد بررسي قرار گيرد. لذا داده‌هاي دما و بارش روزانه از 152 ايستگاه‌ همديد و باران سنجي از سال 1972 تا 2014 تهيه شده و نقشه‌هاي روزانه آنها با اندازۀ ياخته‌هاي 4 × 4 كيلومتر با استفاده از تكنيك ميان‌يابي كريجينگ توليد شد.  به‌دليل تنوع اقليمي و مكاني موجود در كارون، حوضۀ آبريز به 12 زيرحوضه كوچك‌تر تقسيم‌ شد. سپس با استفاده از كد نويسي در سامانه گوگل‌ارث‌انجين GEE و با بهره‌گيري از داده‌هاي رقومي ماهواره‌هاي سري لندست 5، 7 و 8  سنجنده‌هاي TM و OLI/TIRS، نقشه‌هاي كاربري اراضي با محاسبه ميانگين هر كاربري استخراج گرديد. با استفاده از الگوريتم حداقل فاصله از ميانگين طي دوره‌هاي چند ساله (1987-1997-2007-2018) طبقه‌بندي تصاوير انجام شد. براي پايش تغييرات زماني كاربري‌هاي اراضي نيز از مدل پويايي كاربري‌ها بهره گرفته شد. همچنين براي بررسي رفتار طولاني مدت دما و بارش از آزمون من كندال بهره گرفته شد. سپس تغييرات زماني اين عناصر و هم زماني اين تغييرات با تغييرات كاربري‌هاي اراضي مورد ارزيابي قرار گرفت.  نتايج تحقيق نشان داد كه از بين دو عنصر اقليمي مورد مطالعه، بارش، بيشترين تأثير را بر تغيير كاربري‌هاي سطح زمين، به ويژه در حوضه‌هاي مرتفع كارون داشته است.  همچنين كاهش بارش طي زمان به همراه تأثير عوامل انساني، تأثير مخربي روي تغييرات نوع كاربري‌ها به‌ويژه كاهش سطح جنگل‌ها، مراتع، سطوح آبي و كشاورزي آبي منطقه داشته است. بررسي روند دما نيز نشان داد كه با وجود نوساناتي كه در رفتار دما ديده مي‌شود اما اين تغييرات جزئي بوده و نسبت به بارش، تأثير چنداني در تغييرات كاربري‌هاي سطح زمين نداشته است.