بررسي محورهاي فكري جامي در زمينه اخلاق عرفاني در هفت‌اورنگ

اخلاق عرفاني مجموعه‌اي از الگوهاي معرفت‌شناختي است كه نتايج و كاركرد آن، تجلي صفات خداوند در عارف است و غايت آن، كامل‌ساختن و رساندن انسان است از فروترين حد وجودي خود به بالاترين مرتبه كمال، كه با طي طريق و سير در منازل معنوي و بر محور پيراستگي از رذايل و آراستگي به فضايل، از راه رياضت و مجاهدت، به‌دست مي‌آيد. توجه به اين مفهوم غني و پُربار معنوي در مثنوي هفت‌اورنگ جامي بسيار خودنمايي مي‌كند. هدف اين مقاله، پس از ارائه تعريف اخلاق عرفاني، استخراج و بيان شمّه‌اي از مضامين اخلاق عرفاني در مثنوي هفت‌اورنگ است كه در سه حوزه اخلاق عرفاني، يعني «ارتباط انسان با خدا»، «ارتباط انسان با خود» و «ارتباط انسان با انسان‌هاي ديگر» و نيز در پنج ساحتِ «عقيدتي‌ـ‌‌معرفتي»، «احساسي و عاطفي»، «ارادي»، «كردار» و «گفتار»، به‌روش توصيفي‌ـ‌تحليلي طرح شده‌اند. با مطالعه اين مثنوي مشاهده مي‌شود كه جامي سعي دارد مخاطبانش را به‌سوي اخلاق عرفاني با محوريت بندگي خدا سوق دهد. ازاين‌رو، مضامين به‌كاررفته در اين مثنوي بيشتر حول حوزه ارتباط انسان با خدا مي‌گردد.