بازخواني رابطه مريد و مراد با كاربست نظريه گفتمان قدرت ميشل فوكو

در سنّت متصوفه، سلوك در وادي طريقت نيازمند پيري است كه بايست راهنماي سالك در كشف و ادراك معرفت عرفاني و تجربه حقيقت باشد. بسياري از كتاب‌هايي كه ناظر بر آداب سيروسلوك‌اند، بر ضرورت حضور پير طريقت و التزام سالك به پيروي از او تأكيد كرده‌اند. در اين راهبري، گفتماني ميان مريد و مراد شكل مي‌گيرد؛ گفتماني كه در آن پير، با طرح نظم و انضباطي كه مريد را موظف و مقيد به انجام آن مي‌داند (آداب طريقت)، سعي در هدايت مريد دارد. هدف اين مقاله اين است كه در كنار بازخواني رابطه مريد و مراد با كاربست نظريه گفتمان قدرت ميشل فوكو، جنبه‌هاي «انقياد» و «استحاله سالك» از «فاعل شناسا و آزاد» به «سوژه تابع و مقيد» در فرهنگ متصوفه را ارزيابي كند. اين مقاله از روش تحليل گفتمان بهره مي‌گيرد. پيامد اين گفتمان اقتدارگرا و وجود «سوژه‌هاي مقيد» را مي‌توان در عدم گسترش فرهنگ چند‌صدايي، عدم پويايي سنّت متصوفه، ولي‌پرستي، و شكل‌گيري مجموعه آييني «آداب زيارت مزار مشايخ» ملاحظه كرد.