رويكردي نو بر سكه‌هاي دورۀ آل‌بويه

اصولاً نماد شكل گيري و تثبيت يك حاكميت سياسي، ضرب سكه است. حكمرانان شيعي آلبويه، ازجمله حكومت هاي محلي و منطقه اي گسترۀ جغرافيايي ايران بودند كه بعد از تشكيل يك حاكميت سياسي به سال 322 ه .ق.، و به تقليد از حكومت هاي پيشين، مطابق عرف معمول بعد از شكل گيري و ثبات حاكميت سياسي سكه هايي را ضرب كردند. به نظر مي رسد خاندان آل بويه در روزهاي آغازين حكومت براي اعتباربخشي و مشروعيت حاكميت سياسي خود برخي از نمادهاي خاندان عباسي و قبل آن را در سكه هاي خود به كار گرفته اند كه با گذر زمان و ورود اين حاكميت سياسي شيعي به دورۀ مياني و پاياني، تمامي نمادهاي حكومت هاي محلي و منطقه اي ديگر از رو و پشت سكه ها حذف شده و به جاي آن نمادهايي كه نشانگر بينش و تفكر شيعي است، جانشين آن گرديد و به تدريج باگذشت زمان اين نمادها به مرحله اي از پختگي و كمال هدايت شدند. يك از موضوعات مهم اين دوره از تاريخ آلبويه، چرايي ماهيت استفادۀ حاكمان آل بويه از نمادهاي شيعي و دوري جستن از نمادهاي ساير حكومت هاي محلي و منطقه اي است. استفاده از شاخص شيعي كه نشانگر مرام و انديشۀ حاكمان سياسي آل بويه است، خود از موضوعات بسيار مهمي است كه پژوهش حاضر را بر آن داشته است تا ضمن پويش و واكاوي در منابع و مصادر تاريخي و تحقيقات و پژوهش هاي جديد، دلايل و انگيزه ها و بسترهاي موجود اين تغييروتحول را در سكه هاي آل بويه تبيين نمايد و ماهيت استفاده از اين نمادها و چرايي عدم استفاده نماد ديگر و همچنين رشد و تعالي آنها را از سال 322 تا 454 ه .ق.، يك دورۀ 123 ساله را با اين پرسش، شاخص هاي ضرب سكه هاي فرمانروايان شيعي آل بويه در ايران چيست؟ و چگونگي اقتباسات، ابتكارات و افتراقات آن در قبال ساير مسكوكات را به چالش بكشد. بررسي هاي اوليه نشان مي دهند كه خاندان حكومت گر آل بويه همانند ساير خاندان هاي حكومت گر عصر خود، نخست براي مشروعيت بخشي به نظام تازه تأسيس مجبور بوده اند كه از نمادهاي بني عباسي و قبل آن در ضرب سكه هايشان به كار گيرند و باگذشت زمان و تثبيت حاكميت سياسي درصدد برآمدند تا نمادهاي شيعي و ايراني را برروي سكه هاي خود درج نمايند و حاكميت خود را با ضرب سكه هاي دينار (طلا) و درهم (نقره) به رخ همگان بكشند.