بناي خشتي قلعه‌داغ، محوطه‌اي مربوط به دورۀ آهن III در دشت همدان

دشت هاي شمالي رشته كوه الوند همدان به عنوان بخشي از سرزمين تاريخي ماد و محل پايتخت اين دوره شناخته مي شود. پژوهش و بررسي برروي استقرارگاه هاي دورۀ آهن III (هم زمان با دورۀ ماد) با هدف شناسايي و ترسيم الگويي دقيق از محوطه هاي اين دوره از اهداف نگارندگان در اين منطقه بود كه طي سال هاي اخير به اجرا درآمد. تپه قلعه داغ، يكي از محوطه هايي است كه در اين پروژه مورد بازبيني و مطالعه قرار گرفته است. محوطۀ قلعه داغ يا آق داش با ارتفاع 2009 متري از سطح دريا، در دامنۀ ارتفاعات كوه اَرجَني مشرف بر دشت همدان قرار دارد. محوطه، بقاياي يك دژ عظيم خشتي در دامنۀ كوهستان الوند است كه نخستين بار در سال 1381 ه.ش.، شناسايي و ثبت گرديد. قلعه داغ، محوطه اي مربوط به دورۀ آهن III و شامل يك بناي منفرد و متراكم خشتي است كه بخش هايي از ديوارهاي اصلي و درگاه هاي آن قابل مشاهده است. در بنا شواهدي از پرشدگي به صورت لايه اي در فواصل بين پشت بند و بخش بيروني ديوارها وجود دارد كه عامدانه پر شده است؛ با اين حال و با وجود تخريب هاي بسيار، محوطه هنوز مورد مطالعه باستان شناسي قرار نگرفته است. در رابطه با وضعيت محوطه در دامنۀ ارتفاعات دشت همدان پرسش هايي مطرح است كه اين پژوهش به آن پرداخته است. شيوۀ پژوهش در اين نوشتار بر پايۀ بررسي باستان شناسي و مطالعات تطبيقي و مقايسه اي است كه نتايج اوليه نشان مي دهند، محوطۀ قلعه داغ با قرارگيري در موقعيت خاص جغرافيايي، شيوۀ معماري، سبك شناسي خاص بنا به انضمام پرشدگي بنا، در كنار داده هاي سفالي مشابهت بسيار به سه محوطۀ شاخص مادي تپه نوشيجان، موش تپه و حاجي خان دارد.