بررسي مدارس دورۀ آل‌مظفر و تيموري يزد به استناد متون تاريخي

يزد به واسطۀ اين كه در دوران اسلامي كمتر دچار فراز و نشيب هاي اجتماعي شده و به واسطۀ جايگاه آموزش در قرون مياني اسلام، سنت مدرسه سازي كه از دورۀ سلجوقي شروع شده بود، در يك بستر آرام به تداوم خود ادامه داد. به دور بودن از دغدغه هاي امنيتي و ايجاد آرامش نسبي در طي قرون مياني و مقبوليت زياد ساخت مدرسه، زمينه را براي ظهور مدرسه در شهر يزد فراهم نموده است؛ بنابراين با توجه به اشارات متعدد متون تاريخي يزد به مدارس اين دوران و عدم انجام پژوهشي دربارۀ معماري مدرسه هاي تاريخي يزد، در اين پژوهش به شرح ويژگي هاي ساختماني اين مدارس پرداخته شده است. هدف اين پژوهش پاسخ گويي به اين پرسش است كه، مدارس مذكور در متون تاريخي داراي چه ويژگي هايي هستند و اجزاء فضا ساز و آرايه هاي اين مدارس چه بوده است؟ روش پژوهش اين جستار برمبناي اسناد و مدارك تاريخي و همچنين مطالعات كتابخانه اي است. روش اين پژوهش تحليلي-تاريخي و منبع اصلي آن، منابع تاريخي مانند كتاب تاريخ يزد و تاريخ جديد يزد و جامع مفيدي است. اين پژوهش، مدارس تاريخي را از جنبه هاي معماري، تزئينات، عملكرد، پديدآورندگان مورد كنكاش قرار داده است. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان مي دهند كه مدارس يزد داراي ويژگي هاي محلي و بومي هستند كه قبل از دورۀ ايلخاني در اين ناحيه رواج داشته است و ريزش شيوه هاي معماري و تزئين محلي به داخل ساختمان مدرسه با توجه به منابع تاريخي، انكارناپذير است. مدارس اشتراكات زيادي با معماري مساجد و خانه و خانقاه اين دوران دارند. با توجه به اين كه معمولاً از مدارس به عنوان مدفن استفاده مي شود؛ بنابراين مي توان اين بناها را در گروه مدارس تدفيني دسته بندي كرد و درنهايت طيف هاي متنوعي از افراد به عنوان باني نقش اصلي در شكل گيري اين مدارس تاريخي داشته اند.