طراحي الگوي كاركردهاي مديريت منابع انساني تاب‌آور در نظام سلامت كشور (نمونه‌پژوهي: دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كلان منطقه 3 كشور)

زمينه و هدف: «تاب‌آوري» منابع انساني، به‌معناي توانايي كاركنان براي ادامه فعاليت در شرايط كاري نامساعد است. از آنجايي كه فعاليت كاري بلندمدت، در شرايط كاري نامساعد، به فرسودگي شغلي و ترك خدمت كاركنان منجر خواهد شد، موضوع تاب‌آوري منابع انساني توجه پژوهشگران را به خود جلب كرده است. كاركردهاي منابع انساني يا همان مجموعه وظايفي كه مديران منابع انساني براي اداره كاركنان اعمال مي‌كنند، در اين زمينه به‌عنوان عاملي بسترساز، نقش مهمي را ايفا مي‌كند. با توجه به اينكه اغلب كاركنان كادر درمان كشور، در شرايط كاري نامساعد فعاليت مي‌كنند، پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوي كاركردهاي مديريت منابع انساني تاب‌آور در نظام سلامت كشور اجرا شده است. روش: پژوهش حاضر با استفاده از رويكرد آميخته اكتشافي (كيفي ـ كمّي) اجرا شده است. در بخش كيفي، ابتدا 14 مصاحبه نيمه‌ساختاريافته، بر مبناي قاعده اشباع نظري با مديران و كارشناسان منابع انساني حوزه سلامت كشور، به‌عنوان جامعه آماري انجام شد. روش نمونه‌گيري زنجيره‌اي (گلوله برفي) بود. در نهايت با استفاده از راهبرد تحليل مضمون، الگوي اوليه «كاركردهاي مديريت منابع انساني تاب‌آور نظام سلامت كشور» به‌دست آمد. در مرحله كمّي نيز، الگوي به‌دست‌آمده با استفاده از مدل‏سازي معادلات ساختاري و به‌كمك نرم‌افزارهاي اس‌پي‌اس‌اس و اسمارت پي‌ال‌اس ارزيابي و اعتبارسنجي شد. يافته‌ها: الگوي پژوهش كه بر اساس تحليل متن مصاحبه‌ها به‌دست آمد، از 66 مضمون پايه، 18 مضمون سازمان‌دهنده و 5 مضمون فراگير تشكيل شده است. مضمون‌هاي فراگير عبارت‌اند از: «نظام روابط كار و كاركنان»؛ «نظام جبران خدمات»؛ «نظام برنامه‌ريزي، كارمنديابي و جذب و استخدام»؛ «نظام توسعه منابع انساني»؛ «نظام مديريت عملكرد كاركنان». نتايج حاصل از مدل‏سازي معادلات ساختاري، اعتبار الگوي استخراج‌شده را تأييد مي‌كند؛ به‌نحوي كه مقدار برازش كلي الگو (GOF) 0.529 محاسبه شد كه از برازش كلي قوي آن حكايت مي‌كند. نتيجه‌گيري: پياده‌سازي ﻣﺆﺛﺮ اﻗﺪامﻫﺎي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ‌ﺷﺪه در جهت اصلاح و بهينه‌سازي كاركردهاي منابع انساني، از يك‌سو به ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺘﻈﺎرها و توانمندسازي ﻛﺎرﻛﻨﺎن، ﺑﻪ‌ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ذي‌ﻔﻌﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ درون‌ﺳـﺎزﻣﺎﻧﻲ منجر مي‌شود و از سويي ديگر، افزايش تاب‌آوري كاركنان را به ارمغان مي‌آورد. در نظر گرفتن تمهيدهايي در جهت اوﻟﻮيت‌بندي اﻳﻦ اﻗﺪامﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻴﺰان ﺗﺄﺛﻴﺮ آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ، در ارﺗﻘﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﻐﻠﻲ، افزايش اﻧﮕﻴﺰه و در نهايت ارﺗﻘﺎي تاب‌آوري سازماني مؤثر است.