طراحي الگو كاركردهاي منابع انساني در راستاي مديريت انفصال كاركنان با رويكرد پژوهشي آميخته (مطالعه موردي: نهاد رياست جمهوري)

زمينه و هدف: ميزان چشمگير انفصال از خدمت داوطلبانه و غيرداوطلبانه كاركنان، اغلب نشانه‌اي از مشكلات درون‌سازماني است و تبعات نشئت‌گرفته از انفصال نيروهاي مجرب و كارآمد براي جايگاه‌هاي حساس، ممكن است به بروز پيامدهاي جبران‌نشدني بر پيكره سازمان منجر شود. از اين رو، در سازمان‌هاي پيشرو مديريت انفصال كاركنان اهميت خاصي دارد و سازمان‌ها تلاش مي‌كنند تا سطحي از ثبات را در ميزان ورودي و خروجي نيروي كار حفظ كنند. در اين راستا، كاركردهاي منابع انساني، به‌عنوان مجموعه وظايفي كه مديران منابع انساني براي اداره كاركنان اعمال مي‌كنند، عاملي زمينه‌اي و بسترساز است و نقش مهمي را در ميزان انفصال‌هاي داوطلبانه و غيرداوطلبانه كاركنان ايفا مي‌كند. با توجه به نقش كليدي كاركردهاي منابع انساني در موضوع انفصال كاركنان، پژوهش حاضر با هدف طراحي الگوي كاركردهاي منابع انساني در راستاي مديريت انفصال كاركنان در سازمان‌هاي دولتي اجرا شده است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، كاربردي محسوب مي‌شود و با استفاده از رويكرد پژوهشي آميخته اكتشافي اجرا شده است. در اين رابطه، مرحله اول پژوهش ﺑﻪ‏ﺻﻮرت «ﮐﯿﻔﯽ» است. دادهﻫﺎي اين مرحله از طرﯾﻖ اﻧﺠﺎم 18 ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ نيمه‌ﺳﺎﺧﺘﺎرﯾﺎﻓﺘﻪ با روش نمونه‌گيري گلوله برفي (زنجيره‌اي) و بر مبناي قاعده «اشباع نظري» ﮔﺮدآوري شده است. در ادامه با استفاده از تحليل مضمون، الگوي اوليه پژوهش استخراج شده است. مرحله دوم پژوهش به‌صورت كمّي انجام شده است كه پس از تعيين حجم نمونه آماري، پرسش‌نامه اعتبارسنجي بين 200 نفر از كاركنان سازمان علمي تحقيقاتي وابسته به نهاد رياست جمهوري توزيع شد. با استفاده از مدل‌سازي معادلات ساختاري الگوي اوليه پژوهش به‌دست آمد و پس از اعتبارسنجي به تأييد رسيد. يافته‌ها: الگوي كاركردهاي منابع انساني در قالب 10 مضمون فراگير و 51 مضمون سازمان‌دهنده استخراج شد كه عبارت‌اند از: برنامه‌ريزي منابع انساني، جذب و استخدام كاركنان، جبران خدمت، مديريت عملكرد، ارتقاي شغلي، آموزش و توسعه، انضباط سازماني، مديريت انگيزش، جانشين‌پروري و حمايت اجتماعي. نتايج تحليل عاملي تأييدي نيز طبقه‌بندي عوامل شناسايي‌شده در مرحله كيفي را تأييد كرد. نتيجه‌گيري: اجراي مؤثر اقدام‌هاي شناسايي‌شده در راستاي كاركردهاي مديريت منابع انساني، مانع از دست‌رفتن منابع انساني شايسته و كارآمد سازمان مي‌شود. در نظر داشتن اولويت اين اقدام‌ها بر اساس ميزان تأثير آن‌ها نيز، به ارتقاي اثربخشي اين اقدام‌ها مساعدت مي‌كند.