مفهوم توجه دعوا

هرچند تعيين خوانده براي اقامه دعوا لازم است، ولي استماع دعوا مستلزم توجه دعوا به خواندۀ معرفي‌شده در دادخواست است. قاعدۀ توجه دعوا مهم‌ترين معيار در تعيين خوانده يا خواندگان صحيح يك دعواست. توجه دعوا عبارت از خاصيت ذاتي يك دعوا، كلاً يا جزئاً، در جذب و ايجاد ارتباط با خوانده مشخص است؛ به اين معنا كه دعواي مزبور بتواند خوانده را ملزم به دفاع از ماهيت دعوا كند و در صورت صدور حكم محكوميت، محكوم‌عليه را به اجراي حكم ملزم كند. بدين سان، امكان دفاع از ماهيت دعوا و نيز امكان اجراي حكم دو مؤلفۀ اصلي براي توجه دعوا به خوانده است و اطمينان دادرسان از توجه دعوا به خوانده به احراز اين دو شرط وابسته است. با وجود اين، ارائۀ تعريفي از قاعدۀ توجه دعوا براي محصّل كردن آن كافي نيست و هنوز در اين زمينه به ضوابط و اسباب عيني و ملموس‌تري نياز است. در اين پژوهش، به‌صورت تحليلي و توصيفي، مفهوم توجه دعوا تبيين و ضوابط اعمال اين قاعده معرفي شده است. انتخاب قانونگذار، اصيل بودن، شخصيت، ذي‌نفعي (امكان تضرّر)، رابطۀ حقوقي، عين بودن خواسته، لزوم ثبوت ركن دعوا، تجزيه‌ناپذيري دعوا و توان خوانده، ضوابطي‌اند كه معيار كلي توجه دعوا را مسجل مي‌كنند و به آن عينيت مي‌بخشند.