ارزيابي يكپارچگي در محدوده‌هاي شهريِ تاريخي، با تكيه بر مطالعۀ محلۀ سلطان امير احمد كاشان و محدوده‌هاي پيرامون

يكپارچگي يك محدوده را احتمالاً مي‌توان با فهم آن به‌عنوان يك كل به‌هم پيوسته مترادف دانست. به‌نظر مي‌رسد كه در واقع حفظ ساختارهاي ملموس و غيرملموس اين كل به‌هم‌پيوسته در نهايت يكپارچگي يك محدوده تاريخي را تضمين مي‌كند. در بخش‌هاي قابل توجهي از چارچوب‌هاي حفاظت به‌طور ضمني به يكپارچگي و اهميت آن اشاره شده است. براي مثال منشور ونيز متذكر شده كه محوطه‌هاي يادمان‌ها بايد به‌طور خاص مراقبت شوند تا يكپارچگي آن‌ها حفظ شود. باوجود اين، دست‌كم روال مشخصي براي ارزيابي و احصاء يكپارچگي در محدوده‌هاي شهري تاريخي در ايران تنظيم نشده است و مشخص نيست حدود يكپارچگي چه هستند. اين در صورتي است كه از جمله مهم‌ترين آسيب‌ها در شهرهاي تاريخي ما تداوم نيافتن يكپارچگي به آن نحوي است كه در وضعيت‌هاي تاريخي قابل شناسايي است. هدف اصلي اين مطالعه يافتن اصلي‌ترين معيارهايي است كه در ارزيابي يكپارچگي يك محدودۀ شهري نقش دارند. در اين مقاله معيارهاي اوليه براي ارزيابي يكپارچگي بر اساس چارچوب‌هاي حفاظتي موجود تدوين و سپس مدل اوليه بر روي پهنۀ شهري دربردارندۀ محلۀ سلطان امير احمد و محدوده‌هاي شهري پيرامون به اجرا درمي‌آيد. مقصود آن است كه يافته‌هاي اوليه بر روي يك وضعيت شهري واقعي و آسيب‌ديده اجرا شده و معيارهاي مورد نظر به‌صورت دقيق‌تري تبيين شوند. در اين پژوهش از روش توصيفي‌ تحليلي استفاده شده و متون تاريخي، اسناد كتابخانه‌اي، مطالعات ميداني و به‌ويژه بررسي تصاوير تاريخي مسير دستيابي به اطلاعات بوده است. لذا تلاش شده است تا وضعيت اوليه و تقريباً يكپارچۀ محدودۀ شهري مورد نظر بر اساس وضعيت ضبط شده در عكس‌هاي هوايي سال 1335 و همچنين اطلاعات موجود از كاربري‌ها و كار و زندگي مردم در گذشته بازسازي شود. مدل اوليه براي ارزيابي يگپارچگي نيز عمدتاً بر اساس تحليل متوني چون توصيه‌نامۀ نايروبي، منشور واشنگتن، بيانيۀ سن‌آنتونيو و اصول والتا تدوين شده است. يافته‌هاي مقاله نشان مي‌دهند كه تغيير و تحولات صورت‌گرفته چگونه بر الگوهاي كلان، بافت، بناها و ويژگي‌هاي بصري، رابطۀ محدوده با محيط پيرامون، كاركردها، روح و هويت مكان، فنون سنتي و سنت‌هاي فرهنگي يك محدودۀ شهريِ تاريخي تأثير گذشته‌اند؛ و چگونه يكپارچگي آن را تحت تأثير قرار داده‌اند.