تحليل بينامتني كاربرد آيات قرآن در منشآت قائم مقام فراهاني

قرآن يكي از آبشخورهاي اصلي ادبيات فارسي است و شاعران و نويسندگان به شيوه‌هاي مختلف از آن بهره گرفته‌اند، به گونه‌اي كه روابط بينامتني كاملي بين قرآن و متون ادبي ديده مي شود. اين رابطه از اقتباس و تلميح شروع و به سطوح عميق تر بينامتنيت ختم مي شود. در پژوهش حاضر به منشآت قائم مقام فراهاني از منظر بينامتنيت پرداخته شده، و چنانكه ديده خواهد شد بهره گيري او از آيات قرآن به روش هاي مختلفي انجام شده است. گاهي از عين آيه با همان بافت قرآني خود بهره مي گيرد، در شيوه ديگر از عين آيه ولي در بافت ديگري استفاده مي كند، گاهي استفاده بلاغي و ادبي از آيه بيشتر مدنظر است، در برخي نامه ها بيشتر بر اقناع مخاطب و خواننده متمركز مي شود و آيات را با اين هدف به كار مي برد، گاهي در ساختار ظاهري آيه دخل و تصرف كرده و بخش هايي از آيه را مي آورد و با آن، غرض خود را پيش مي برد، در برخي نامه ها مضمون آيه مورد نظر نويسنده است و با اشارتي به آن مضمون، نوشته خود را به رنگ و بوي قرآني مي آرايد. گاهي متناسب با نشانه متني از آيه استفاده مي شود و يك نشانه واژگاني يا معنايي نويسنده را به استفاده از آيه هدايت مي كند. براي روشمندتر شدن و نتيجه بخش تر بودن مباحث، يافته هاي پژوهش در سطوح واژگاني- نحوي، بلاغي، معنايي و كاربردشناسي يا بافتيِ زبان، دسته بندي مي شود.