معناشناسي رابطه «مالكيت » در قرآن كريم با تكيه بر نظريه استعاره مفهومي

«مالكيت» رابطه‌اي يك سويه است كه ميان مالك و مملوك وجود دارد و در آن مملوك همواره قائم به مالك است. گستردگي بحث پيرامون اين رابطه سبب شده است كه دانشمندان علوم مختلف از دريچه‌هاي متفاوتي به آن بپردازند. يكي از علومي كه مي‌تواند در اين زمينه راهگشا باشد، معناشناسي شناختي است كه با كمك الگوهاي شناختي زبان مي‌تواند فرايند فهم اين رابطه را تسهيل نمايد.  به نظر مي‌رسد مالكيت در زبان قرآن از الگوي استعاري تبعيت مي كند؛ الگويي كه در آن، مفهومي عيني، ويژگي هاي خود را بر مفهومي انتزاعي منطبق مي‌كند تا درك آن را تسهيل نمايد. بدين منظور از چارچوب نظريه استعاره مفهومي براي تحليل روابط مالكيت در زبان قرآن بهره برده شده است.  هدف از به كارگيري استعاره مفهومي، سنجش و ارزيابي كاركردِ استعاري واژگان حوزه مبدأ در مفهوم‌سازي و توصيف حوزه انتراعي مالكيت در قرآن كريم مي‌باشد تا از اين رهگذر،  از يك سو كاركرد شناختي و تبييني استعاره را در درك رابطه مالكيت نشان دهد و از سوي ديگر فرايند ساخت معاني ثانوي  و همچنين اَبعاد اين رابطه انتزاعي را در قالب استعاره ترسيم نمايد . براي دستيابي به اين هدف، تمامي آيه‌ها با كليدواژه‌هاي مربوط به مالكيت در واحد واژگاني و دستوري شناسايي، استخراج و در قالب نظريه استعاره مفهومي ليكاف و جانسون و در چارچوب زبان‌شناسي شناختي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است و در نهايت با توجه به معاني واژگان و تفاسير، مفهوم آيات مربوطه، تبيين و تحليلِ شناختي به دست آمده ارائه گرديده است. نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد كه استعاره‌ها كاركردي تبييني دارند، نظامند هستند و بر پايه مجموعه ‌اي از تجربيات بشر شكل گرفته‌اند؛ از جمله مي‌توان به روابط تجربي،  بنيان‌هاي فرهنگي اشاره كرد. با كشف لايه‌هاي معنايي جديد در پرتو استعاره مفهومي مي‌توان به فهم دقيق‌تري از حوزه مفهومي مالكيت رسيد كه دستيابي به آن بدون بهره‌گيري از تحليل شناختي امكان‌پذير نيست.