نقدي بر رويكرد كهن‌الگويي نقد ادبي در درس‌نامه‌هاي فارسي

با اين‌كه رويكرد كهن‌الگويي نقد ادبي به‌تنهايي مي‌تواند مبناي نقد و تحليل متون ادبي­ هنري قرار گيرد، اما در درس‌نامه‌هاي فارسي نقد ادبي، همواره در حاشية نقد اسطوره‌اي قرار گرفته است و بيشتر درس‌نامه‌ها در آموزش آن ناتوان بوده‌اند. اين مقاله به نقد و بررسي فصل رويكرد اسطوره‌اي­كهن‌الگويي مهم‌ترين درس‌نامه‌هاي نقد و نظرية ادبي كه در رشتة ادبيات فارسي دانشگاه‌هاي گوناگون ايراني تدريس مي‌شوند، پرداخته است؛ يعني نقد ادبيِ عبدالحسين زرين‌كوب، دربارۀ نقد ادبيِ عبدالحسين فرزاد، نقد ادبيِ سيروس شميسا، مباني و روش‌هاي نقد ادبيِ نصرالله امامي، نقد ادبي: نظريه‌هاي ادبي و كاربرد آن‌ها در ادبيات فارسيِ علي تسليمي و نظريه و نقد ادبي: درس‌نامه‌اي ميان‌رشته‌ايِ حسين پاينده. جز كتاب حسين پاينده كه درس‌نامه‌اي آموزشي­كاربردي براي دانشجويان و نوپژوهندگان نقد كهن‌الگويي است، ساير آثار نارسايي‌ها و معايبي در زمينة نقد كهن‌الگويي دارند كه مانع از آن است كه منبع اصلي آموزش اين رويكرد نقد ادبي باشند؛ ازجمله در سايۀ قرار گرفتن نقد كهن‌الگويي، خلاصه‌ كردن آن در نظريات يونگ و فراي، ناروشمند بودن و عدم آموزش روش‌هاي نقد اسطوره‌اي­كهن‌الگويي، گزاره‌هاي علمي نادرست، تخليط مفاهيم روان‌‌كاوي فرويدي و روان‌شناسي تحليلي يونگ، عدم وجود نقد عملي در برخي از درس‌نامه‌ها، گزينش نمونه‌هايي ناكارآمد براي آموزش نقد اسطوره‌اي­كهن‌الگويي، تحليل‌هاي نادرست از برخي متون ادبي و تحميل مفاهيم و نمادها بر متون نقدشده.