بررسي انتقادي نظريۀ معرفت‌شناسي مشاركت در فهم باورهاي ديني

جان كاتينگهام فيلسوف معاصر انگليسي بهترين شيوه براي فهم باور ديني را فهم هم دلانه از آن مي داند. وي نظريۀ خود را معرفت شناسي مشاركت مي نامد. بر اساس اين نظريه، براي فهم باورهاي ديني بايد رويكرد تفكيك شده را كنار گذاشت و با ورود به زيست ايماني شرايط تحقق تجارب ديني مومنين را براي خود فراهم آورد و در ضمن اين مشاركت همدلانه در دين، نظر نقادانۀ را نيز حفظ نمود. وي چنين رويكردي را، راه ميانه اي بين خردگريزي كركگوري و نسبي گرايي پلانتينگايي دانسته و آن را قابل تعميم به ساير حوزه ها فلسفي مي­داند. اين رويكرد با انتقادهايي مواجه است. نخست آنكه قبل از ورود به يك زيست ايماني، ارزيابي جهان بيني آن ضروري است و اين ارزيابي مقدم بر سيستم عملي و متون ادبي و عاطفي آن دين مي باشد. دوم آنكه تلازمي ميان فهم همدلانه از دين و ورود به زيست ايماني نيست و سوم آنكه با ورود به يك زيست ايماني، پذيرش يك باور غير ارادي خواهد بود و بعد از تحقق چنين باوري، نقد آن ميسر نيست.