برآورد منطقه‌اي رسوب‌دهي با استفاده از منحني سنجه رسوب ماهانه در حوضه آبريز قره سو

با توجه به آثار و پيامدهاي منفي برخاسته از پديده فرسايش و رسوب دهي در حوضه هاي آبريز، تحقيق حاضر با هدف تخمين و تعيين تغييرات مكاني رسوب دهي در حوضه آبريز قره سو واقع در استان اردبيل انجام شد. در اين راستا استفاده از مقياس زماني ماهانه در جهت تهيه منحني هاي سنجه برآورد رسوب به عنوان اساس كار قرار گرفت. تهيه منحني هاي سنجه رسوب ماهانه بر اساس داده هاي نمونه دبي جريان و دبي رسوب متناظر آن در 19 ايستگاه هيدرومتري واقع در سطح حوضه طي دوره آماري 14 ساله (سال هاي آبي 1381- 1394) صورت گرفت. تمامي تحليل هاي اماري در محيط نرم افزار آماري SPSS انجام شد. همچنين نمايش تغييرات فضايي ميزان رسوب دهي در سطح حوضه از طريق قابليت سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) ميسر گرديد. نتايج آزمون روابط رگرسيوني مابين دبي جريان و دبي رسوب حاكي از وجود روابط نزديك و معني داري در مقياس زماني ماهانه داشت. تعميم منطقه اي اين روابط براي كل حوضه نشان داد كه اختلاف فصلي مشهود بوده و بالاترين و پايين ترين ضريب تعيين به ترتيب به ماه هاي ارديبهشت (برابر با 0.74) و مرداد (برابر با 0.55) تعلق يافت. همچنين وقوع بيشترين انتقال رسوب در فصل بهار و كمترين آن در فصل تابستان مشهود بوده و اشاره به نوع رژيم بارش- رواناب حاكم بر حوضه قره سو داشت. به لحاظ مجموع سالانه رسوب دهي، ايستگاه يامچي با 3970 تن در سال، بالاترين و ايستگاه ننه كران با با 66 تن در سال، پايين ترين ميزان رسوب دهي را در بين 19 ايستگاه حوضه قره سو به خود اختصاص داد. نظر به كلاس رسوب دهي بالاي ايستگاه هاي واقع در زيرحوضه هاي باليخلي و خياو، توصيه گرديد كه توجه ويژه اي به حفاظت و تقويت اركان آب و خاك و تخفيف نيروهاي پيش برنده فرسايش و توليد رسوب در حوضه هاي مذكور گردد.